جواب تفکر در حدیث صفحه ۶۹ دین و زندگی یازدهم

در این نوشته با جواب تفکر در حدیث صفحه ۶۹ دین و زندگی یازدهم همراه شما هستیم.

جواب صفحه ۶۹ دینی یازدهم

۱) درباره واقعه بزرگ غدیر بیندیشید و به سؤال های زیر پاسخ دهید:

الف) چرا مراسم غدیر همزمان با بزرگترین اجتماع مسلمانان برگزار شد؟

زیرا در اجتماع ۱۲۰ هزار نفره (حجه الوداع) تعداد به قدری بالاست که دیگر کسی نمی تواند این اتفاق و این حدیث را زیر سوال ببرد و همین عانل باعث شده که این حدیث از جهات معنوی و لفظی قوی ترین حدیث در میان شیعه و اهل سنت باشد.

ب) چرا خداوند انجام ندادن این مأموریت را مساوی با عدم انجام رسالت اعلام کرد؟

با توجه به اهمیت مسئله ولایت و ادامه مسیر پیامبر اگر این ماموریت انجام نگیرد تمام زحمات مربوط به رسالت پیامبر از بین رفته و نابود می شود.

ج) تبریک و تهنیت مردم به حضرت علی پس از پایان مراسم، نشانه چیست؟

نشانه زعامت و خلافت و رهبری امت است که تا آن روز به طور رسمی ابلاغ نشده بود، چرا که محبت و دوستی چیز تازه ای نبود تا به خاطر آن ۱۲۰ هزار نفر تا نماز مغرب مشغول تبریک به آن حضرت شوند.

د) چرا کلمه «مولی» در حدیث غدیر به معنای سرپرست است، نه دوست؟

الف) در معنای «مولی» (به وزن مفعل) به شهادت کتب لغت:

لغت‌شناسان و کتاب‌های برجسته لغت، کلمه «ولایت» را به معنای سرپرستی، عهده‌داری امور، سلطه، استیلا، رهبری و زمامداری تفسیر کرده‌اند. در اینجا، معنای این کلمه و برخی از مشتقات آن را از کتاب‌های لغت اهل سنت نقل می‌کنیم:

• راغب اصفهانی می‌نویسد: «ولایت یعنی یاری کردن و ولایت یعنی سرپرستی و مدیریت امور. گفته شده است که ولایت و ولایت مانند دلالت و دلالت است و حقیقت آن همان «سرپرستی» است. ولی و مولی نیز در همین معنا به کار می‌روند.»
• ابن اثیر بیان می‌کند: «ولی به معنای یاور است و هر کسی که امری را بر عهده گیرد، «مولی» و «ولی» آن محسوب می‌شود. او اضافه می‌کند: «همین معنا در حدیث «من کنت مولاه فعلی مولاه» و سخن عمر به علی (ع) که گفت «تو مولای هر مومنی شدی» یعنی «ولی مومنان گشتی»» است.
• صاحب مقاییس می‌گوید: «هر کس سرپرستی دیگری را بر عهده بگیرد، «ولی اوست».»

با توجه به این گفته‌ها از ارباب لغت، چگونه می‌توان «من کنت مولاه فعلی مولاه» را به دوستی صرف تفسیر کرد و از مفهوم سرپرستی اجتماعی و زمامداری آن چشم پوشی کرد؟ آیا این صحیح است که ابن اثیر، لغت‌شناس معروف عرب و سنی، خود تصریح کرده که «مولی» در حدیث «من کنت مولاه فعلی مولاه» از زبان پیامبر (ص) و گفتار عمر به همین معنا استفاده شده است؟

ب) ساختار داخلی این حدیث به معنای مذکور اشاره دارد، مانند صدر حدیث که حضرت رسول فرمودند: «الست اولی بکم من انفسکم».

همچنین، در انتهای روایت، حضرت می‌فرمایند: «الله اکبر علی اکمال الدین و اتمام النعمه» و مردم را به بیعت با حضرت علی دعوت می‌کنند. مردم نیز با حضرت علی بیعت کرده و به او تبریک می‌گویند.

بدیهی است که معنای دوستی صرف با این اتفاقات سازگار نیست؛ زیرا اینگونه تعبیر می‌شود که مردم به علی (ع) تبریک می‌گویند: «به تو تبریک می‌گوییم که دوست همگان هستی» که چنین مفهومی با موقعیت غدیر تناسب ندارد.

ج) موقعیت و شرایط واقعه غدیر تنها با این معنا همخوانی دارد.

د) واکنش حاضران در واقعه و بیعت آنان با حضرت علی در همان جلسه، این معنا را تأیید می‌کند.

هـ) اشعار شاعران آن دوره که این حدیث را به نظم درآورده‌اند نیز بر همین معنا دلالت دارد. با توجه به شواهد فوق، دلالت حدیث غدیر بر سرپرستی و رهبری کاملاً روشن و واضح است. اگر قرینه‌ای بخواهد معنای حدیث را از ظاهرش تغییر دهد، لازم است که هم وقوع آن قرینه و هم چگونگی دلالت بر معنای مقصودش با دلایل معتبر ثابت شود. در حالی که این قرینه نه سندی معتبر دارد و نه می‌تواند بر مقصود دلالت کند.