سوالات متن درس ۳ تاریخ یازدهم انسانی + پاسخ پرسش های نمونه

در این نوشته با سوالات متن درس ۳ تاریخ یازدهم انسانی با جواب همراه شما یازدهمی های رشته انسانی هستیم در ادامه مطلب می توانید جزوه پرسش و پاسخ درس سوم تاریخ ۲ رشته انسانی را مشاهده کنید.

سری اول سوالات متن درس ۳ تاریخ یازدهم انسانی

اسلام در مکه

۱ – شبه جزیره عربستان در آستانه ظهور اسلام را توضیح دهید؟

پاسخ: شبه جزیره پهناور عربستان با آب و هوایی گرم و خشک در جنوب و جنوب غربی فلات ایران قرار دارد این شبه جزیره مسکن دیرینه اعراب است که شاخه مهمی از اقوام سامی را تشکیل میدهند.

۲ – پیشینه تمدنی عربستان را شرح دهید.

پاسخ: مطالعات مورخان و کاوشهای باستان شناسان در سده های ۱۹ و ۲۰م نشان داد که پیش از میلاد حضرت مسیح علیه السلام، فرهنگ و تمدن مهمی در سرزمین یمن واقع در جنوب شبه جزیره عربستان وجود داشته است و فرمانروایانی بر آنجا حکومت می کرده اند. پس از آن که این تمدن باستانی دچار انحطاط و زوال شد عده زیادی از ساکنان آن سرزمین به دیگر نواحی آن شبه جزیره مهاجرت کردند.

۳ – جامعه عربستان در آستانه ظهور اسلام را توضیح دهید؟

پاسخ: در آستانه ظهور اسلام ساکنان شبه جزیره عربستان را قبیله ها و طایفه های گوناگون عرب تشکیل میدادند و هر یک از آنها بر پایه نسب نامه هایی که سینه به سینه منتقل شده بود خود را به یکی از دو دسته قحطانی جنوبی) و عدنانی (شمالی) منسوب می کردند. در آن زمان زندگی چادر نشینی و نظام قبیله ای در سرتاسر این سرزمین رواج داشت؛ حتی در معدود شهرهایی مانند مکه طائف و یثرب نیز با وجود سکونت مردم در خانه های ساخته شده از سنگ و گل نظام قبیله ای همچنان استوار و محکم بود.

۴ – ویژگی های زندگی قبیله ای در شبه جزیره عربستان را بنویسید.

پاسخ: قبیله یک واحد اجتماعی و سیاسی مستقل به حساب می آمد و شامل تمامی مردمی میشد که دارای نیای مشترک بودند و با یکدیگر پیوند خونی داشتند افرادی که پیوند قبیله ای آنان به هر دلیلی قطع میشد پشتوانه اجتماعی خود را از دست می دادند. از جمله شاخص ترین سنن و ارزشهای حاکم بر نظام قبیله ای افتخار به حسب و نسب احترام به روابط خونی و خویشاوندی اطاعت بی چون و چرا از رئیس یا شیخ قبیله و پشتیبانی بی قید و شرط از هم قبیلگان در هر شرایطی بود وابستگی شدید اعراب به قبیله خود موجب به وجود آمدن تعصب یا عصبیت قبیله ای شده بود تعصب قبیله ای نقش زیادی در بروزجنگ و خونریزیهای پی در پی در شبه جزیره عربستان داشت.

۵ – صفات اخلاقی مردم شبه جزیره عربستان را بنویسید.

پاسخ: ساکنان شبه جزیره عربستان در دوران پیش از اسلام به داشتن برخی صفات و خصلتهای اخلاقی مانند مهمان نوازی شجاعت سخاوت مروت و استقامت در برابر مشکلات و سختی های زندگی معروف بودند.

۶ – وضعیت زنان در عربستان دوران جاهلیت را بنویسید.

پاسخ: یکی از ویژگیهای نظام اجتماعی عربستان در دوران پیش از اسلام مقام و منزلت پایین زن بود در جامعه ای که ارزش به قوت بازو و نیروی جنگاوری بود بسیاری از پدران و خانواده ها آرزو داشتند که فرزندنشان پسر باشد تا بتواند بر پشت اسبان بجنگد و از راه جنگ و راهزنی غنیمت به چنگ آورد.

۷ – حکومت در عربستان در آستانه ظهور اسلام چگونه بود؟

پاسخ: به طور کلی هنگام ظهور اسلام قبیله های عرب پراکنده بودند و حکومت فراگیر و قدرتمندی در عربستان وجود نداشت. البته برخی از آنها مانند قبیله قریش به سبب در اختیار داشتن اداره کعبه و تجارت با سرزمینهای دور و نزدیک قدرت و نفوذ سیاسی قابل توجهی بر قبایل دیگر داشتند که نمی توان آن را به منزله حکومت پایدار برشمرد؛ زیرا این نفوذ و قدرت متکی به تشکیلات سیاسی اداری و نظامی منظم و منسجمی نبود و ثبات لازم را نداشت.

۸ – اقتصاد و معیشت در شبه جزیره عربستان را توضیح دهید؟

پاسخ: وضعیت اقتصادی شبه جزیره عربستان به شدت متأثر از موقعیت جغرافیایی و شرایط طبیعی و اقلیمی آن بود. بخش عمده این شبه جزیره را صحراها و صخره های خشک و سوزان تشکیل میدهند و قبایلی که در این بخش پراکنده بودند اغلب از طریق دامداری و پرورش معدودی بز و شتر زندگی خود را تأمین میکردند در برخی از مناطق این شبه جزیره به دلیل وجود منابع محدود آب کشاورزی نیز اندک رونقی داشت.تجارت یکی دیگر از فعالیت اقتصادی رایج در سرزمین عربستان بود که به صورت محدود انجام میگرفت در آستانه ظهور اسلام بخش عمده ای از تجارت داخلی و خارجی این سرزمین در اختیار قبیله قریش بود و بزرگان این قبیله با به راه انداختن کاروان های تجاری ثروت هنگفتی اندوخته بودند.

۹ – علم و فرهنگ در شبه جزیره عربستان را شرح دهید؟

پاسخ: ساکنان شبه جزیره عربستان از نظر فرهنگی و تمدنی با جوامع متمدن دنیای آن روز قابل مقایسه نبودند اعراب در دوران پیش ازاسلام به علم و دانش توجه چندانی نداشتند و در سراسر عربستان از مراکز علمی خبری نبود.آنان از نظر تمدنی نیز فاقد دستاوردهای قابل توجهی بودند و ویژگیهای زندگی صحرانشینی بر شهرنشینان نیز غلبه داشت. برجسته ترین دستاورد فرهنگی اعراب در دوران جاهلیت شعر و شاعری بود.

۱۰ – ادیان معروف شبه جزیره عربستان را نام ببرید.

پاسخ: بت پرستی– حنفاء ( پیروان حضرت ابراهیم )- یهود- مسیحیت– مانوی

۱۱ – بیشترین مردم عربستان به چه دینی اعتقاد داشتند؟

پاسخ: هم زمان با ظهور اسلام بیشتر ساکنان شبه جزیره عربستان به ویژه اهالی شهر مکه بت پرست بودند با این حال از آیین حضرت ابراهیم اعتقاد به الله به عنوان آفریننده جهان به کلی از دل بت پرستان محو نشده بود و مردم مکه به «الله» به عنوان خدای بزرگ اعتقاد داشتند.یکی دیگر از مشخصات آیین بت پرستی بی اعتقادی به جهان پس از مرگ بود.

۱۲ – حنفاء چه کسانی بودند؟

پاسخ: در کنار بت پرستان معدودی از اعراب بودند که به پیروی از حضرت ابراهیم از پرستش بتها کناره گیری میکردند و از گوشت قربانی آنها نمی خوردند اینان به حنفاء معروف شدند.

۱۳ – جایگاه یهودیت و مسیحیت در عربستان را بنویسید.

پاسخ: در آستانه ظهور اسلام افراد تعدادی از قبیله های عرب به دینهای یهودیت و مسیحیت گرویده بودند برخی قبیله های یهودی ساکن یثرب و معدود قبیله های مسیحی مستقر در نجران از آن جمله اند.

۱۴ – مهمترین ویژگی اعراب از نظر قرآن را توضیح دهید؟

پاسخ: به طور کلی زمانه و اجتماعی که حضرت محمد در میان آن به مقام پیامبری رسید دارای ویژگی شاخصی بود که قرآن از آن با صفت «جاهلی» یاد کرده است. جاهلی و جاهلیت در اینجا مترادف با نادانی و فقدان علم و معرفت نیست بلکه دلالت بر فرهنگ و اخلاق خشن گستاخ و کینه جویی دارد که از خلق و خوی تند و سرکش اعضای آن اجتماع سرچشمه میگرفت و تعصب قبیله ای و پیروی کورکورانه از اجداد قبیله جایگزین تعقل منطق و بردباری شده بود.

۱۵ – پیامبر پیش از بعثت در کجا بیشتر به عبادت خدا می پرداخت؟

پاسخ: گفته شده که حضرت محمد صلی الله علیه و آله پیش از بعثت اوقاتی از سال به ویژه ماه رمضان را در غار حرا بر بلندی کوهی درنزدیکی مکه به تنهایی می گذراند و به عبادت و راز و نیاز به درگاه خداوند می پرداخت.

۱۶ – صفات پیامبر در آستانه بعثت را بنویسید.

پاسخ: در آن زمان ایشان به داشتن صفات و خصلت هایی همچون امانت داری راستگویی درستکاری خردمندی خوش رویی وخوش خلقی در میان مردم مکه معروف بود.

۱۷ – چگونگی مبعوث شدن پیامبر را توضیح دهید؟

پاسخ: در ۲۷ رجب و یا به قولی در رمضان سالی که آن حضرت به چهل سالگی رسیده بود در حالی که در غار چرا به تفکر و تأمل می پرداخت فرشته وحی بر ایشان فرود آمد و با نزول نخستین آیات سوره علق پیام الهی را بدو رساند. نزول این آیات به منزله پیامبری و آغاز رسالت الهی حضرت محمد صلی الله علیه و آله بود.

۱۸ – ارکان دعوت پیامبر در ابتدا چه بود؟

پاسخ: پیامبر در آغاز به صورت محدود و تا حدودی پنهانی افراد را به پرستش خدای یگانه و ایمان به روز رستاخیز دعوت کرد.

۱۹ – نخستین ایمان آورندگان به پیامبر چه کسانی بودند؟

پاسخ: طبیعی است که آن حضرت دعوتش را از خانواده خویش آغاز کرده باشد. به همین دلیل حضرت خدیجه حضرت علی علیه السلام که در آن هنگام پیامبر سرپرستی او را بر عهده داشت و نیز زیدبن حارثه فرزند خوانده رسول خدا به عنوان نخستین ایمان آورندگان به اسلام شناخته شده اند. روایات دیگری ابوبکر را اولین مسلمان خوانده اند و این روایات با روایات پیشین منافاتی ندارند؛ زیرا خدیجه علی بن ابی طالب و زید از اعضای خانواده پیغمبر بودند و ابوبکر نخستین کس بیرون از خانواده رسول خدا بود که اسلام آورد.

۲۰ – پیامبر در دعوت آشکار چه کسانی را دعوت نمود؟

پاسخ: ایشان نخست خویشاوندان و سپس عموم مردم را به قبول اسلام فرا خواند.

۲۱ – عکس العمل قریش در مقابل دعوت پیامبر چگونه بود؟

پاسخ: سران قریش دعوت حضرت محمد را نپذیرفتند و اعلام کردند که ما از آیین آداب و سنتهای پدران و اجداد خویش پیروی میکنیم سران مشرک که در ابتدای دعوت اسلامی مخالفت و دشمنی شدیدی با رسول خدا ابراز نمی داشتند؛ با گسترش دعوت وگرایش جوانان و مستضعفان به اسلام در صدد برآمدند که با پیامبر و مسلمانان مقابله کنند.

۲۲ – علل و عوامل دشمنی با پیامبر و مقابله با اسلام را بنویسید.

پاسخ: مشرکان مکه از آن بیم داشتند که در صورت پیروی از اسلام موقعیت تجاری و مرکزیت دینی شهرشان متزلزل شود و بازرگانان قریش از سود هنگفتی که در تجارت با سرزمینهای شمال و جنوب عربستان کسب میکردند محروم بمانند- علاوه بر آن رقابت های قبیله ای و حسادت طایفه ای را نیز نمی توان در دشمنی با رسول خدا در مکه نادیده گرفت. برخی از طایفه های قریش مخصوصاً بنی امیه از اینکه فردی از طایفه بنی هاشم به پیامبری رسیده سخت حسادت می کردند.

۲۳ – چرا دشمنی و درگیری مشرکان با اشخاصی مانند پیامبر راحت نبود؟

پاسخ: زیرا ممکن بود به برانگیخته شدن تعصبات طایفه ای و قبیله ای و بروز جنگ و خونریزی بینجامد. از این رو سران مشرک تصمیم گرفتند که هر طایفه از مسلمان شدن اعضای خود جلوگیری نماید و با افرادی از طایفه خود که اسلام آورده بودند برخورد کند.

۲۴ – مهمترین راه مشرکان برای مخالفت با پیامبر چه بود و چه نتیجه ای داشت؟

پاسخ: پس از آنکه سران قریش در جلب رضایت ابوطالب برای دست برداشتن از حمایت رسول خدا ناکام ماندند تصمیم گرفتند بنی هاشم را تحت محاصره اجتماعی و اقتصادی قرار دهند. هدف مشرکان مکه این بود که ابوطالب و طایفه او ناگزیر شوند پیامبر را تنها گذارند. از این رو معاهده ای نوشتند که بر اساس آن هرگونه مراوده اجتماعی از قبیل ازدواج و ارتباط اقتصادی مانند خرید و فروش کالا با بنی هاشم ممنوع شد. بنی هاشم برای کاهش آثار مخرب این معاهده به شعب ابی طالب در اطراف مکه پناه بردند آنان حدود سه سال در آنجا ماندند و مشکلات وسختی های فراوانی تحمل کردند.

۲۵ – تحریم اقتصادی و اجتماعی مسلمانان در چه سالی به پایان رسید؟

پاسخ: سال دهم بعثت.

۲۶ – چرا در سال دهم بعثت دعوت اسلامی در مکه با موانع اساسی روبه رو گردید؟

پاسخ: در سال دهم بعثت حضرت خدیجه و ابوطالب دو حامی بزرگ حضرت محمد به فاصله کوتاهی از دنیا رفتند و اندوه سنگینی بر دل پیامبر و یارانش نشست با رحلت ابوطالب جسارت و آزار سران قریش نسبت به رسول خدا بیشتر شد.

۲۷ – چرا پیامبر به تنهایی راهی طائف شد؟

پاسخ: با تشدید آزار مشرکان دعوت اسلامی در مکه با موانع اساسی روبه رو گردید و به بن بست رسید در نتیجه شکل گیری چنین شرایطی بود که اندیشه هجرت از مکه به ذهن پیامبر و مسلمانان راه یافت از این رو رسول خدا در جست و جوی یافتن مردمانی که دلهایشان آمادگی بیشتری برای پذیرش اسلام داشته باشند به تنهایی راهی طائف شد.

۲۸ – شبه جزیره پهناور عربستان با آب و هوایی ………در فلات ایران قرار دارد.

پاسخ: گرم و خشک – جنوب و جنوب غربی

۲۹ – در سده های ۱۹ و ۲۰ م نشان داد که پیش از میلاد حضرت مسیح علیه السلام فرهنگ و تمدن مهمی در سرزمین .واقع در ……………. شبه جزیره عربستان وجود داشته است؟

پاسخ: یمن – جنوب

۳۰ – وابستگی شدید اعراب به قبیله خود موجب به وجود آمدن تعصب ………… قبیله ای شده بود.

پاسخ: عصبیت

۳۱ – در دوران پیش از اسلام قبیله های عرب شبه جزیره عربستان به صورت …… می زیستند و حکومت……… در آن شبه جزیره وجود نداشت.

پاسخ: پراکنده و جدا از هم – فراگیر و قدرتمندی

۳۲ – به طور کلی زمانه و اجتماعی که حضرت محمد در میان آن به مقام پیامبری رسید دارای ویژگی شاخصی بود که قرآن از آن با ……. یاد کرده است.

پاسخ: جاهلی

۳۳ – حضرت محمد صلی الله علیه و آله پیش از بعثت اوقاتی از سال به ویژه ماه ………را در……… بر بلندی کوهی درنزدیکی مکه به تنهایی میگذراند و به عبادت و راز و نیاز به درگاه خداوند می پرداخت.

پاسخ: رمضان – غار حرا

۳۴ – پیامبر در آغاز به صورت محدود و تا حدودی پنهانی افراد را به…….. و…….دعوت کرد.

پاسخ: پرستش خدای یگانه – ایمان به روز رستاخیز

۳۵ – پیامبر اکرم…… سال پس از بعثت به فرمان خداوند دعوت خود را آشکار و عمومی کرد.

پاسخ: سه

۳۶ – با رحلت …….. جسارت و آزار سران قریش نسبت به رسول خدا بیشتر شد.

پاسخ: بوطالب

۳۷ – ساکنان شبه جزیره عربستان را قبیله ها و طایفه های گوناگون ……………. تشکیل می دادند

پاسخ: عرب

۳۸ – ……………یک واحد اجتماعی و سیاسی مستقل به حساب می آمد و شامل تمامی مردمی می شد که دارای نیای مشترک بودند و با یکدیگر پیوند خونی داشتند

پاسخ: قبیله

۳۹ – وابستگی شدید اعراب به قبیله خود، موجب به وجود آمدن …………. قبیله ای شده بود

پاسخ: تعصب یا عصبیت

۴۰ – …………. نقش زیادی در بروز جنگ و خون ریزی های پی درپی در شبه جزیره عربستان داشت

پاسخ: تعصب قبیله ای

۴۱ – مردم عرب در دوران …………به علم و دانش توجه چندانی نداشتند و در سراسر عربستان از مراکز علمی خبری نبود

پاسخ: پیش از اسلام

۴۲ – ………………..دو حامی بزرگ حضرت محمد، به فاصله کوتاهی از دنیا رفتند و اندوه سنگینی بر دل پیامبر و یارانش نشست

پاسخ: حضرت خدیجه و حضرت ابوطالب

۴۳ – با ………….، جسارت و آزار سران قریش نسبت به رسول خدا بیشتر شد

پاسخ: رحلت ابوطالب

۴۴ – ابوطالب نه تنها از حمایت پیامبر دست نکشید، بلکه طایفه………….. را به حمایت از آن حضرت فراخواند

پاسخ: بنی هاشم

۴۵ – هدف ……………. این بود که ابوطالب و طایفه او ناگرزیر شوند، پیامبر را تنها گذارند

پاسخ: مشرکان

۴۶ – ………….. همچنین ابوطالب، رئیس طایفه بنی هاشم را در تنگنا قرار دادند که رادرزاده خود را وادار به دست کشیدن از عقایدش نماید و یا او را به آنان بسپارد

پاسخ: مشرکان

سری دوم سوالات متن درس ۳ تاریخ یازدهم انسانی

١- شبه جزیره عربستان در آستانه ظهور اسلام را توضیح دهید؟ 

شبه جزیره پهناور عربستان با آب و هوایی گرم و خشک در جنوب و جنوب غربی فلات ایران قرار دارد . این شبه جزیره مسکن دیرینه اعراب است که شاخه مهمی از اقوام سامی را تشکیل میدهند .

۲- پیشینه تمدنی عربستان را شرح دهید.

مطالعات مورخان و کاوش های باستان شناسان در سده های ۱۹ و ۲۰ م. نشان داد که پیش از میلاد حضرت مسیح علیه السلام، فرهنگ و تمدن مهمی در سرزمین یمن، واقع در جنوب شبه جزیره عربستان وجود داشته است و فرمانروایانی بر آنجا حکومت می کرده اند.

پس از آن که این تمدن باستانی دچار انحطاط و زوال شد، عده زیادی از ساکنان آن سرزمین به دیگر نواحی آن شبه جزیره مهاجرت کردند.

۳- جامعه عربستان در آستانه ظهور اسلام را توضیح دهید؟

در آستانه ظهور اسلام، ساکنان شبه جزیره عربستان را قبیله ها و طایفه های گوناگون عرب تشکیل می دادند و هر یک از آنها بر پایه نسب نامه هایی که سینه به سینه منتقل شده بود، خود را به یکی از دو دسته قحطانی (جنوبی) و عدنانی (شمالی) منسوب می کردند. در آن زمان، زندگی چادرنشینی و نظام قبیله ای در سرتاسر این سرزمین رواج داشت؛

حتی در معدود شهرهایی مانند مکه، طائف و یثرب نیز با وجود سکونت مردم در خانه های ساخته شده از سنگ و گل، نظام قبیله ای همچنان استوار و محکم بود. 

۴- ویژگی های زندگی قبیله ای در شبه جزیره عربستان را بنویسید.

قبیله، یک واحد اجتماعی و سیاسی مستقل به حساب می آمد و شامل تمامی مردمی می شد که دارای نیای مشترک بودند و با یکدیگر پیوند خونی داشتند. افرادی که پیوند قبیله ای آنان به هر دلیلی قطع می شد، پشتوانه اجتماعی خود را از دست می دادند. از جمله شاخص ترین سنن و ارزش های حاکم بر نظام قبیله ای، افتخار به حسب و نسب، احترام به روابط خونی و خویشاوندی، اطاعت بی چون و چرا از رئیس یا شیخ قبیله و پشتیبانی بی قید و شرط از هم قبیلگان در هر شرایطی بود.

وابستگی شدید اعراب به قبیله خود، موجب به وجود آمدن تعصب یا عصبیت قبیله ای شده بود. تعصب قبیله ای، نقش زیادی در بروز جنگ و خونریزی های پی در پی در شبه جزیره عربستان داشت.

۵- صفات اخلاقی مردم شبه جزیره عربستان را بنویسید.

ساکنان شبه جزیره عربستان در دوران پیش از اسلام به داشتن برخی صفات و خصلت های اخلاقی مانند مهمان نوازی، شجاعت، سخاوت، مروت و استقامت در برابر مشکلات و سختی های زندگی معروف بودند.

۶- وضعیت زنان در عربستان دوران جاهلیت را بنویسید.

یکی از ویژگی های نظام اجتماعی عربستان در دوران پیش از اسلام، مقام و منزلت پایین زن بود. در جامعه ای که ارزش به قوت بازو و نیروی جنگاوری بود، بسیاری از پدران و خانواده ها آرزو داشتند که فرزندنشان پسر باشد تا بتواند بر پشت اسبان بجنگد و از راه جنگ و راهزنی، غنیمت به چنگ آورد.

۷- حکومت در عربستان در آستانه ظهور اسلام چگونه بود؟

به طور کلی هنگام ظهور اسلام، قبیله های عرب پراکنده بودند و حکومت فراگیر و قدرتمندی در عربستان وجود نداشت. البته برخی از آنها مانند قبیله قریش به سبب در اختیار داشتن اداره کعبه و تجارت با سرزمین های دور و نزدیک، قدرت و نفوذ سیاسی قابل توجهی بر قبایل دیگر داشتند که نمی توان آن را به منزله حکومت پایدار برشمرد؛ زیرا این نفوذ و قدرت متکی به تشکیلات سیاسی، اداری و نظامی منظم و منسجمی نبود و ثبات لازم را نداشت.

۸- اقتصاد و معیشت در شبه جزیره عربستان را توضیح دهید؟

وضعیت اقتصادی شبه جزیره عربستان به شدت متأثر از موقعیت جغرافیایی و شرایط طبیعی و اقلیمی آن بود. بخش عمده این شبه جزیره را صحراها و صخره های خشک و سوزان تشکیل می دهند و قبایلی که در این بخش پراکنده بودند، اغلب از طریق دامداری و پرورش معدودی بز و شتر زندگی خود را تأمین می کردند.

در برخی از مناطق این شبه جزیره به دلیل وجود منابع محدود آب، کشاورزی نیز اندک رونقی داشت.

تجارت یکی دیگر از فعالیت اقتصادی رایج در سرزمین عربستان بود که به صورت محدود انجام می گرفت. در آستانه ظهور اسلام، بخش عمده ای از تجارت داخلی و خارجی این سرزمین در اختیار قبیله قریش بود و بزرگان این قبیله با به راه انداختن کاروان های تجاری، ثروت هنگفتی اندوخته بودند.

۹- علم و فرهنگ در شبه جزیره عربستان را شرح دهید؟

ساکنان شبه جزیره عربستان از نظر فرهنگی و تمدنی با جوامع متمدن دنیای آن روز قابل مقایسه نبودند. اعراب در دوران پیش از اسلام به علم و دانش توجه چندانی نداشتند و در سراسر عربستان از مراکز علمی خبری نبود. آنان از نظر تمدنی نیز فاقد دستاوردهای قابل توجهی بودند و ویژگی های زندگی صحرانشینی بر شهرنشینان نیز غلبه داشت.

برجسته ترین دستاورد فرهنگی اعراب در دوران جاهلیت شعر و شاعری بود.

۱۰- ادیان معروف شبه جزیره عربستان را نام ببرید.

بت پرستی – حنفاء(پیروان حضرت ابراهیم) – یهود- مسیحیت – مانوی

۱۱- بیشترین مردم عربستان به چه دینی اعتقاد داشتند؟

هم زمان با ظهور اسلام، بیشتر ساکنان شبه جزیره عربستان به ویژه اهالی شهر مکه بت پرست بودند. با این حال، از آیین حضرت ابراهیم، اعتقاد به الله به عنوان آفریننده جهان به کلی از دل بت پرستان محو نشده بود، و مردم مکه به «الله» به عنوان خدای بزرگ اعتقاد داشتند. یکی دیگر از مشخصات آیین بت پرستی بی اعتقادی به جهان پس از مرگ بود.

۱۲- حنفاء چه کسانی بودند؟

در کنار بت پرستان، معدودی از اعراب بودند که به پیروی از حضرت ابراهیم، از پرستش بت ها کناره گیری می کردند و از گوشت قربانی آنها نمی خوردند. اینان به حنفاء معروف شدند

۱۳- جایگاه یهودیت و مسیحیت در عربستان را بنویسید.

در آستانه ظهور اسلام، افراد تعدادی از قبیله های عرب به دین های یهودیت و مسیحیت گرویده بودند. برخی قبیله های یهودی ساکن یثرب و معدود قبیله های مسیحی مستقر در نجران از آن جمله اند.

۱۴- مهم ترین ویژگی اعراب از نظر قرآن را توضیح دهید؟

به طور کلی، زمانه و اجتماعی که حضرت محمد در میان آن به مقام پیامبری رسید، دارای ویژگی شاخصی بود که قرآن از آن با صفت

جاهلی» یاد کرده است. جاهلی و جاهلیت در اینجا مترادف با نادانی و فقدان علم و معرفت نیست، بلکه دلالت بر فرهنگ و اخلاق خشن، گستاخ و کینه جویی دارد که از خلق و خوی تند و سرکش اعضای آن اجتماع سرچشمه می گرفت و تعصب قبیله ای و پیروی کورکورانه از اجداد قبیله، جایگزین تعقل، منطق و بردباری شده بود.

همچنین ببینید: سوالات متن فلسفه یازدهم

۱۵- پیامبر پیش از بعثت در کجا بیشتر به عبادت خدا می پرداخت؟

گفته شده که حضرت محمد صلی الله علیه و آله پیش از بعثت، اوقاتی از سال به ویژه ماه رمضان را در غار حرا بر بلندی کوهی در نزدیکی مکه، به تنهایی می گذراند و به عبادت و راز و نیاز به درگاه خداوند می پرداخت.

۱۶- صفات پیامبر در آستانه بعثت را بنویسید.

در آن زمان، ایشان به داشتن صفات و خصلت هایی همچون امانت داری، راستگویی، درستکاری، خردمندی، خوش رویی و خوش خلقی در میان مردم مکه معروف بود.

۱۷- چگونگی مبعوث شدن پیامبر را توضیح دهید؟

در ۲۷ رجب و یا به قولی در رمضان سالی که آن حضرت به چهل سالگی رسیده بود، در حالی که در غار حرا به تفکر و تأمل می پرداخت، فرشته وحی بر ایشان فرود آمد و با نزول نخستین آیات سوره علق، پیام الهی را بدو رساند. نزول این آیات به منزله پیامبری و آغاز رسالت الهی حضرت محمد صلی الله علیه و آله بود.

۱۸- ارکان دعوت پیامبر در ابتدا چه بود؟ 

پیامبر در آغاز به صورت محدود و تا حدودی پنهانی، افراد را به پرستش خدای یگانه و ایمان به روز رستاخیز دعوت کرد.

۱۹- نخستین ایمان آورندگان به پیامبر چه کسانی بودند؟

طبیعی است که آن حضرت دعوتش را از خانواده خویش آغاز کرده باشد. به همین دلیل، حضرت خدیجه، حضرت علی علیه السلام که در آن هنگام پیامبر سرپرستی او را برعهده داشت و نیز زیدبن حارثه، فرزندخوانده رسول خدا به عنوان نخستین ایمان آورندگان به اسلام شناخته شده اند.

روایات دیگری ابوبکر را اولین مسلمان خوانده اند و این روایات با روایات پیشین منافاتی ندارند؛ زیرا خدیجه، علی بن ابی طالب و زید از اعضای خانواده پیغمبر بودند و ابوبکر نخستین کس بیرون از خانواده رسول خدا بود که اسلام آورد.

۲۰- پیامبر در دعوت آشکار چه کسانی را دعوت نمود؟

  ایشان نخست خویشاوندان و سپس عموم مردم را به قبول اسلام فرا خواند.

۲۱- عکس العمل قریش در مقابل دعوت پیامبر چگونه بود؟

سران قریش دعوت حضرت محمد را نپذیرفتند و اعلام کردند که ما از آیین، آداب و سنت های پدران و اجداد خویش، پیروی می کنیم. سران مشرک که در ابتدای دعوت اسلامی، مخالفت و دشمنی شدیدی با رسول خدا ابراز نمی داشتند؛

با گسترش دعوت و گرایش جوانان و مستضعفان به اسلام، درصدد برآمدند که با پیامبر و مسلمانان مقابله کنند.

۲۲- علل و عوامل دشمنی با پیامبر و مقابله با اسلام را بنویسید.

۱- مشرکان مکه از آن بیم داشتند که در صورت پیروی از اسلام، موقعیت تجاری و مرکزیت دینی شهرشان متزلزل شود و بازرگانان قریش از سود هنگفتی که در تجارت با سرزمین های شمال و جنوب عربستان کسب می کردند، محروم بمانند.

۲- علاوه بر آن، رقابت های قبیله ای و حسادت طایفه ای را نیز نمی توان در دشمنی با رسول خدا در مکه نادیده گرفت. برخی از طایفه های قریش مخصوصأ بنی امیه از اینکه فردی از طایفه بنی هاشم به پیامبری رسیده، سخت حسادت می کردند.

۲۳- چرا دشمنی و درگیری مشرکان با اشخاصی مانند پیامبر راحت نبود؟

زیرا، ممکن بود به برانگیخته شدن تعصبات طایفه ای و قبیله ای و بروز جنگ و خونریزی بینجامد. از این رو، سران مشرک تصمیم گرفتند که هر طایفه، از مسلمان شدن اعضای خود جلوگیری نماید و با افرادی از طایفه خود که اسلام آورده بودند، برخورد کند.

۲۴- مهمترین راه مشرکان برای مخالفت با پیامبر چه بود و چه نتیجه ای داشت؟

پس از آنکه سران قریش در جلب رضایت ابوطالب برای دست برداشتن از حمایت رسول خدا ناکام ماندند، تصمیم گرفتند بنی هاشم را تحت محاصره اجتماعی و اقتصادی قرار دهند. هدف مشرکان مکه این بود که ابوطالب و طایفه او ناگزیر شوند، پیامبر را تنها گذارند، از این رو، معاهده ای نوشتند که براساس آن هر گونه مراوده اجتماعی از قبیل ازدواج و ارتباط اقتصادی مانند خرید و فروش کالا با بنی هاشم ممنوع شد بنی هاشم برای کاهش آثار مخرب این معاهده به شعب ابی طالب در اطراف مکه پناه بردند. آنان حدود سه سال در آنجا ماندند و مشکلات و سختی های فراوانی تحمل کردند.

۲۵- تحریم اقتصادی و اجتماعی مسلمانان در چه سالی به پایان رسید؟

سال دهم بعثت.

۲۶- چرا در سال دهم بعثت دعوت اسلامی در مکه با موانع اساسی روبه رو گردید؟

در سال دهم بعثت، حضرت خدیجه و ابوطالب دو حامی بزرگ حضرت محمد به فاصله کوتاهی از دنیا رفتند و اندوه سنگینی بر دل پیامبر و یارانش نشست. با رحلت ابوطالب، جسارت و آزار سران قریش نسبت به رسول خدا بیشتر شد.

۲۷- چرا پیامبر به تنهایی راهی طائف شد؟

با تشدید آزار مشرکان، دعوت اسلامی در مکه با موانع اساسی روبه رو گردید و به بن بست رسید. در نتیجه شکل گیری چنین شرایطی بود که اندیشه هجرت از مکه به ذهن پیامبر و مسلمانان راه یافت.

از این رو، رسول خدا در جست وجوی یافتن مردمانی که دل هایشان آمادگی بیشتری برای پذیرش اسلام داشته باشند، به تنهایی راهی طائف شد.

۲۸- شبه جزیره پهناور عربستان با آب و هوایی ……………………………………………. در ……………………………………………………………………………….. فلات ایران قرار دارد.

گرم و خشک – جنوب و جنوب غربی

۲۹- در سده های ۱۹ و ۲۰ م. نشان داد که پیش از میلاد حضرت مسیح علیه السلام، فرهنگ و تمدن مهمی در سرزمین …………………………………….. واقع در ……………………………………….. شبه جزیره عربستان وجود داشته است.

یمن – جنوب

۳۰- وابستگی شدید اعراب به قبیله خود، موجب به وجود آمدن تعصب یا………………………. قبیله ای شده بود.

عصبیت

۳۱- در دوران پیش از اسلام، قبیله های عرب شبه جزیره عربستان به صورت …………………………….. می زیستند و حکومت ………………………………………………………….در آن شبه جزیره وجود نداشت.

پراکنده و جدا از هم – فراگیر و قدرتمندی

۳۲- به طور کلی، زمانه و اجتماعی که حضرت محمد در میان آن به مقام پیامبری رسید، دارای ویژگی شاخصی بود که قرآن از آن با صفت ……………………………………………………………………. یاد کرده است.

«جاهلی»

۳۳- حضرت محمد صلی الله علیه و آله پیش از بعثت، اوقاتی از سال به ویژه ماه……………………………….. را در………………………………………………… بر بلندی کوهی در نزدیکی مکه، به تنهایی می گذراند و به عبادت و راز و نیاز به درگاه خداوند می پرداخت.

رمضان – غار حرا

۳۴- پیامبر در آغاز به صورت محدود و تا حدودی پنهانی، افراد را به ……………………………………… و …………………………………………………………….دعوت کرد.

پرستش خدای یگانه – ایمان به روز رستاخیز

۳۵- پیامبر اکرم ………………………………………………….. سال پس از بعثت، به فرمان خداوند دعوت خود را آشکار و عمومی کرد.

سه

همچنین ببینید: سوالات متن جامعه شناسی یازدهم

۳۶- با رحلت …………………………………………………، جسارت و آزار سران قریش نسبت به رسول خدا بیشتر شد.

ابوطالب

پاسخ پرسش های نمونه درس سوم تاریخ یازدهم انسانی

تأثیر عوامل جغرافیایی و اقلیمی را بر وضعیت اقتصادی و مشاغل ساکنان شبه جزیره عربستان به هنگام ظهور اسلام توضیح دهید.

وضعیت اقتصادی شبه جزیره ی عربستان در آستانه ظهور اسلام متأثر از موقعیت جغرافیایی و شرایط طبیعی و اقلیمی آن بود.

 و قبایلی که در صحراهای گرم و خشک پراکنده بودند، اغلب از طریق پرورش معدودی بز و شتر و راهزنی زندگی خود را تأمین می کردند. در برخی از مناطق مانند یثرب، یمن و طائف کشاورزی وجود داشت.

تجارت وضع بهتری داشت و داد و ستد با سرزمین های مجاور عربستان از اهمیت فراوانی برخوردار بود. مکه که بر سر راه یمن به شام قرار داشت، مرکز اصلی بازرگانی به شمار می رفت و سران قریش از طریق تجارت با شام و دیگر سرزمین های اطراف شبه جزیره عربستان، سود سرشاری کسب می کردند. 

٢. مفهوم جاهلیت را شرح دهید و سه مورد از مصادیق فرهنگ و اخلاق جاهلی اعراب در دوران پیش از اسلام را ذکر کنید.

دلالت بر فرهنگ و اخلاق خشن، گستاخ و کینه جویی دارد که از خلق و خوی تند وسرکش اعضای آن جامعه سرچشمه می گرفت

 و تعصب قبیله ای و پیروی کورکورانه از اجداد قبیله در آن جامعه، جایگزین تعقل، منطق و بردباری شده بود. مصادیق این فرهنگ :

۱- موقعیت حقارت آمیز زن در میان اعراب جاهلی

۲- به علم و دانش توجه چندانی نداشتند و در سراسر عربستان از مراکز علمی خبری نبود

۳- آنان بت های سنگی و چوبی متعددی را می پرستیدند و قربانی ها و نذرهای فراوانی را نثار آن ها می کردند.

٣. دلیل بیاورید که چرا سران قریش در مکه با اسلام و پیامبر به دشمنی و مخالفت پرداختند.

گرچه در ظاهر چنین به نظر می رسد که احساسات دینی و اعتقاد راسخ سران مشرک به بت ها، علت اصلی مخالفت و دشمنی آنان با اسلام بوده است؛

 اما با بررسی دقیقتر شواهد و مدارک متوجه می شویم که علل و عوامل مهمتر دیگری در این موضوع دخالت داشته است. برخی آیات قرآن بیانگر آن است که مشرکان مکه از آن بیم داشتند که در صورت پیروی از اسلام، موقعیت تجاری و سیاسی آن شهر متزلزل شود و بازرگانان قریش از سود هنگفتی که از تجارت با سرزمین های دور و نزدیک کسب می کردند، محروم بمانند.

علاوه بر آن، رقابت های قبیله ای و حسادت طایفه ای را نیز نمی توان در دشمنی با رسول خدا در مکه نادیده گرفت.

برخی از طایفه های قریش، مخصوصا بنی امیه، به خاطر اینکه فردی از طایفه ی بنی هاشم به پیامبری رسیده، سخت حسادت می کردند. 

۴. اندیشه خروج از مکه چرا و چگونه به ذهن پیامبر و مسلمانان راه یافت؟

نمونه های دیگری از هجرت های مهم در تاریخ اسلام را بیان کنید. مدتی پس از پایان یافتن تحریم اقتصادی و اجتماعی مسلمانان در سال دهم بعثت، حضرت خدیجه و حضرت ابوطالب، دو حامی بزرگ حضرت محمد ، به فاصله ی کوتاهی از دنیا رفتند و اندوه سنگینی بر دل پیامبر و یارانش نشست.

با رحلت ابو طالب، جسارت و آزار سران قریش نسبت به رسول خدا بیشتر شد. با تشدید آزار مشرکان، گسترش دعوت اسلامی در مکه با موانع اساسی روبه رو شد. در چنین شرایطی بود که اندیشه ی هجرت از مکه به ذهن پیامبر و مسلمانان راه یافت. نمونه های دیگری از هجرت های مهم در تاریخ اسلام:

۱- هجرت مسلمانان به حبشه به دستور پیامبر

۲-امام حسین (ع) نیز به تبعیت از قرآن کریم و پیامبر (ص) از مدینه اقدام به هجرت کردند. 

۵. مآخذی را که در این درس به آن ها استناد شده، استخراج و در دو دسته منابع و مطالعات تحقیقات طبقه بندی نمایید.

منابع:

۱- آیات قرآن کریم ۲نهج البلاغه (ترجمه سید جعفر شهیدی)

۳-کتاب أسد الغابه فی معرفه الصحابه از ابن اثیر

۴- تاریخ طبری، ج۳. مطالعات تحقیقات):

۱-کتاب پیامبر رحمت از محمد اسلامی.

۲- سیره رسول الله از زریاب خویی.