سوالات متن فصل ۲ زمین شناسی یازدهم ✨ با جواب

در این نوشته سوالات متن فصل ۲ زمین شناسی یازدهم رشته های ریاضی فیزیک و علوم تجربی را برای آمادگی هر چه بیشتر شما برای پرسش های کلاسی و امتحانات میان و پایان ترم قرار داده شده است.

سری اول سوالات فصل ۲ زمین شناسی یازدهم

سوالات فصل منابع معدنی و ذخایر انرژی، زیربنای تمدن و توسعه بدین شرح است:

۱ – زبرجد چیست؟

پاسخ: نوع شفاف و قیمتی کانی الوین را زبرجد می گویند.

۲ – چند نوع کانسنگ وجود دارد؟

پاسخ: کانسنگ ماگمایی، کانسنگ رسوبی، کانسنگ گرمابی

۳ – شیب زمین گرمایی را توضیح دهید.

پاسخ: در موسسه زمین به ازای هر ۱۰۰ متر افزایش عمق ۳درجه سانتی گراد دما افزایش می یابد به این تغییرات دما در پوسته زمین شیب زمین گرمایی می گویند.

۴ – کنسانتره چیست ؟

پاسخ: محصول نهایی که همان کانه جدا شده از کانسنگ می باشد.

۵ – استخراج معدن به چند صورت انجام می شود ؟

پاسخ: به دو صورت روباز و زیر زمینی

۶ – کانه چیست؟

پاسخ: به گروهی از کانی ها که در آن یک فلز ارزشمند اقتصادی وجود دارد کانه می‌گویند.

سری دوم سوالات فصل ۲ زمین شناسی یازدهم

۱-نقش منابع معدنی درزندگی امروزی بشررا توضیح دهید.

بخش عمده مواد مورد نیاز برای زندگی ما از منابع معدنی، تأمین می شوند . مس موجود درکابلهای برق، آهن مورد استفاده در ریل راه آهن، پلاتین موجود در تلفن همراه، مدادی که باآن می نویسیم، خمیردندانی که با آن مسواک می زنیم و … از منابع معدنی تهیه می شوند . منابع معدنی پس از شناسایی توسط زمین شناسان، از معادن استخراج و پس از فراوری، به کالاهای مورد نیاز تبدیل می شوند . تعدادی از کاربردهای مواد معدنی )فلزی – غیرفلزی( درجدول آورده شده است.

۲- غلظت کلارک چیست؟
در سال ۱۹۴۶ میلادی، دو زمین شناس به نام های کلارک و رینگ وود برای تعیین ترکیب شیمیایی پوسته زمین وبررسی پراکندگی عناصردربخش های مختلف آن، تعدادبسیارزیادی ازانواع سنگ های مناطق مختلف را نمونه برداری و ترکیب شیمیایی آنها را تعیین کردند که امروزه ترکیب شیمیایی میانگین پوسته زمین با عنوان غلظت کلارک عناصر شناخته می شود

۳- کاربرد غلظت میانگین عناصرچیست؟شرح دهید.

غلظت میانگین عناصر، کاربردهای زیادی دارد. پژوهشگران با اندازه گیری مقدار غلظت عناصر درسنگ ها و خاک های هر منطقه و مقایسه آن با مقادیر غلظت میانگین، به فرایندهای زمین شناسی مانند حرکت ورقه های سنگ کره ، تاریخچه تکوین یک منطقه و … پی می برند .

۴- مفهوم بی هنجاری مثبت و منفی در غلظت کلارک چیست؟شرح دهید.

اگر در منطقه ای، غلظت عناصر از میانگین کلارک بالاتر باشد، بی هنجاری مثبت و اگر غلظت آن ها از میانگین، پایین تر باشد، آن را بی هنجاری منفی می نامند. زمین شناسان در پی جویی های اکتشافی به دنبال یافتن مناطقی با بی هنجاری مثبت هستند.

۵- انواع کانی ها را نام ببرید.

کانی ها براساس ترکیب شیمیایی به دو گروه سیلیکات ها و غیرسیلیکات ها رده بندی می شوند .

۶- سیلیکات تعریف کنید.

سیلیکات ها، کانی هایی هستند که ۶٩ درصد پوسته زمین را تشکیل می دهند و درترکیب شیمیایی خود بنیان سیلیکاتی (SiO1^(1−)) دارند .
کانی های سیلیکاتی در سنگ های آذرین، رسوبی و یا دگرگونی یافت می شوند .

۷- کانی های غیرسیلیکاتی چیست؟

کانی های غیرسیلیکاتی گروهی از کانی ها هستند که در ترکیب خود، فاقد بنیان سیلیکاتی هستند. این کانی ها نیز در انواع سنگ ها یافت می شوند.

۸- کانه را تعریف کنید.

به گروهی از کانی ها که در آن یک فلز ارزشمند اقتصادی وجود دارد، کانه اطلاق می شود. مانندمگنتیت که از آن آهن و یا گالن که از آن سرب استخراج می شود. برخی از کانه ها به صورت آزادیافت می شوند
مانند طلا، نقره و مس

۹- دوبخش سنگ معدن یا کانسنگ(تعریف کانه و باطله)؟

سنگ معدن یا کانسنگ، از دو بخش کانه، و باطله تشکیل شده است. کانه، بخش ارزشمندکانسنگ است و باطله، به موادی که ارزش اقتصادی قابل توجهی ندارند، گفته می شود .

۱۰- مهم ترین کانه مس را نام ببرید.

برای مثال کالکوپیریت، به فرمول شیمیایی CuFeS2 مهم ترین کانه فلز مس است. در معادن مس، این کانی همراه با کانی های باطله مختلفی مانند کوارتز، فلدسپار، میکا، کانی های رسی، پیریت و … کانسنگ مس را تشکیل می دهند.

۱۱- کانسار تعریف کنید.

دربخش هایی ازپوسته زمین،غلظت عناصردریک منطقه نسبت به غلظت میانگین افزایش می یابد. و حجم زیادی از ماده معدنی در آنجا متمرکز می شود )بی هنجاری مثبت،( به طوری که استخراج آن از نظر اقتصادی، مقرون به صرفه است که به این مناطق، کانسار می گویند .

۱۲- معدن چیست وچگونه شکل می گیرد؟

استخراج ماده معدنی یا کانسنگ اغلب پرهزینه است و تنها در صورتی بهره برداری آغاز می شود که یک عنصر با حجم وغلظت کافی در ماده معدنی وجود داشته باشد. با شروع بهره برداری یا معدنکاری، یک معدن شکل می گیرد.

۱۳- تعریف سنگ ها و کانی های صنعتی و اهمیت آن هارا توضیح دهید.

افزون برکانسنگ ها، موادمعدنی دیگری هم برای کاربردهای صنعتی یاروزمره استخراج می شوند که فلزی نیستند .

مانند: شن و ماسه در ساختمان سازی، خاک رس در ساخت آجر یا کاشی و سرامیک، سنگ های ساختمانی در نمای ساختمان ها، کف پوش، پله و دیوارها به کار می روند. به این نوع ازسنگ ها و کانی های غیرفلزی، سنگ ها و کانی های صنعتی می گویند .

در برخی موارد، بخش غیراقتصادی یا باطله یک کانسنگ ، به عنوان شن و ماسه در زیرسازی جاده هااستفاده می شود.

۱۴- انواع کانسنگ را نام ببرید.

کانسنگ ها براساس نحوه تشکیل، به سه دسته ماگمایی، گرمابی و رسوبی تقسیم بندی می شوند.

۱۵- نحوه تشکیل کانسنگ های ماگمایی مانند کروم و نیکل و پلاتینرا بنویسید.

کانسنگ های برخی عناصر فلزی مانند کروم، نیکل و پلاتین می توانند از یک ماگمای در حال سرد شدن تشکیل شوند. با سردشدن و تبلور یک ماگما، این عناصر که چگالی نسبتاً بالایی دارند، در بخش زیرین ماگما ته نشین می شوند و این کانسنگ هارا می سازند.

۱۶- نحوه تشکیل پگماتییت و اهمیت آن را بنویسید.

در صورتی که پس از تبلور بخش اعظم ماگما، مقدار آب و مواد فرار مانند کربن دی اکسید و … فراوان باشد، شرایط برای رشد بلورهای تشکیل دهنده سنگ، فراهم و سنگ هایی با بلورهای بسیار درشت، به نام پگماتیت تشکیل می شود که می تواند کانسار مهمی برای بعضی عناصر خاص مانند لیتیم وبعضی کانی های گوهری مانند زمرد یا کانی های صنعتی مانند مسکوویت باشد.

۱۷- شیب زمین گرمایی چیست؟

درپوسته زمین،به ازای هر ۴۱۱ مترافزایش عمق، ۳درجه سانتی گراد دما افزایش می یابد. به این تغییرات دما در پوسته زمین شیب زمین گرمایی می گویند .

۱۸- نحوه تشکیل رگه های معدنی توسط آب های گرمرا بنویسید.

در بخش های عمیق پوسته به علت گرمای ناشی ازشیب زمین گرمایی ویاتوده های مذاب،دمای آب های موجود دراین مناطق افزایش می یابد و باعث انحلال برخی از عناصر می شود . این آب ها،برخی عناصررابه شکل کانسنگ در داخل شکستگی های سنگ ها ته نشین می کنند و رگه های معدنی را می سازند .

۱۹- کانسنگ های گرمابی چیست؟

از آنجاکه عامل تشکیل این کانسنگ ها، آب گرم است، کانسنگ های گرمابی نامیده می شوند .

۲۰- کدام ذخایرمعدنی منشا گرمابی دارند؟

بسیاری از ذخایر مس، سرب، روی، مولیبدن، قلع و برخی فلزات دیگر منشأ گرمابی دارند.

۲۱- مهم ترین کانسنگ های رسوبی را نام ببرید.

ذخایر سرب و روی موجود در سنگ های آهکی، مس موجود در شیل هاو ماسه سنگ ها و اورانیوم موجود در ماسه سنگ ها، نمونه ای از کانسنگ های رسوبی مهم هستند .

۲۲- نحوه تشکیل ذخایر پلاسری را شرح دهید.

گاهی نیز آب های روان، کانی ها را از سنگ ها جدا کرده و در مسیر رود آنها را ته نشین و ذخایرپلاسری را تشکیل می دهند. از هزار سال پیش تاکنون در منطقه تخت سلیمان تکاب، از رودخانه زرشوران طلا برداشت می شود.

۲۳- اولین مرحله اکتشاف معدن :شناسایی ذخایرمعدنی توضیح دهید.

دراولین مرحله اکتشاف،زمین شناسان بابررسی نقشه های زمین شناسی وبازدیدصحرایی،مناطقی را که احتمال تشکیل ذخایر معدنی در آن وجود دارد، شناسایی می کنند . برای مثال زمین شناسان می دانند که برخی از ذخایر سرب درسنگ های آهکی پیدا می شوند .

۲۴- روش های شناسایی ذخایرمعدنی را بنویسید.

بنابراین آنها با آگاهی ازویژگی های فیزیکی کانسنگ ها، مانند خواص مغناطیسی کانسنگ، رسانایی الکتریکی سنگ ها، تغییرات میدان گرانش زمین و… به روش های ژئوفیزیکی، ذخایر زیرسطحی و پنهان را شناسایی می کنند.

۲۵-مرحله حفاری و آزمایش نمونه های حفاری چگونه انجام می شود؟توضیح دهید.

پس از مشخص شدن موقعیت تقریبی یک توده معدنی در زیر زمین حفاری با دستگاه های پیشرفته و نمونه برداری از عمق تا حدی که ماده معدنی وجود دارد، انجام می گیرد .

این حفاری ها ممکن است تا صدها متر ادامه یابد. نمونه های تهیه شده از حفاری، برای تعیین عیار فلز یا کیفیت ماده معدنی وشناسایی کانی های موجود در آن ها به آزمایشگاه حمل و در آنجا توسط میکروسکوپ و یا دستگاه های تجزیه شیمیایی مورد بررسی قرار می گیرند .

در نهایت، زمین شناسان یا مهندسان اکتشاف، تمامی داده های به دست آمده را با نرم افزارهایی تحلیل کرده و مقدار ذخیره معدن و عیار میانگین ماده معدنی را تعیین می کنند

۲۶- مرحله استخراج منابع معدنی چه موقع انجام می شود؟

پس از پایان عملیات اکتشاف، با تعیین اقتصادی بودن ذخایر، عملیات استخراج آغاز می شود .

۲۷- روش استخراج چگونه تعیین می شود؟

روش استخراج،براساس شکل و چگونگی قرارگیری توده معدنی درپوسته،تعیین می شود .

۲۸- انواع استخراج معدن را بنویسید.

استخراج به روش های روباز و زیرزمینی صورت می گیرد .

۲۹- ویژگی های کانسارمس را بنویسید.

همان طور که گفته شد، درکانسنگ استخراج شده از معدن، افزون بر کانه، کانی های باطله نیز وجود دارند . برای مثال در کانسارهای مس، عنصر مس در کانی های مختلفی مانند کالکوپیریت و تعدادی کانی دیگر، یافت می شود . عیار عنصر مس در این کانسنگ ها کمتر از یک درصد است. بنابراین نود و نه درصد کانسنگ استخراج شده، باطله است که باید از آن جدا شود.

۳۰- کانه آرایی یا فراوری چیست؟

به فرایند جداسازی باطله از کانی های مفید اقتصادی، کانه آرایی)فراوری( ماده معدنی گفته می شود که درکارخانه هایی در کنار معادن انجام می شود .

۳۱- کنسانتره چیست؟

محصول نهایی(کنسانتره) برای جداسازی فلز به کارخانه ذوب، منتقل یا به طور مستقیم یا با تغییر اندک در صنعت استفاده می شود.

۳۲- علل استفاده انسان از گوهرهارا بنویسید.

از روزگاران کهن انسان از گوهرها برای آراستن خود استفاده می کرده تا از زیبایی ها و ویژگی های خیره کننده وانواع جلوه های موجوددراین کانی هابرای زیباتر جلوه دادن خوداستفاده کند. این موضوع به فطرت زیبادوستی و زیبایی شناسی که خداوند متعال در نهاد انسان تعبیه کرده است، برمی گردد.
شاید این یکی از مهم ترین دلایل ایجاد علم گوهرشناسی و پیشرفت های بعدی آن بوده است .

۳۳- تعداد کانی های دارای گوهررا بنویسید.

لازم به ذکر است که تنها از میان حدود ۱۱۱۱ کانی شناخته شده، حدود ۴۱۱ کانی ویژگی های لازم یک گوهر را دارند.

۳۴- تعریف گوهر یا جواهررا بنویسید.

گوهرها یاجواهر(واژه عربی)شامل سنگ ها وکانی های گران بهایی است که به دلیل زیبایی، درخشش، استحکام،سختی بالا، رنگ و کمیاب بودن ازسایرکانی ها و سنگ ها متمایز هستند وموردتوجه خاص انسان ها قرار می گیرند .

۳۵- مهم ترین گوهرهارا نام ببرید.

زیبایی رنگ و درخشندگی گوهرهایی مانند یاقوت، زمرد، فیروزه و عقیق، آمتیست، توجه هر کسی رابه خودجلب می کند .

۳۶- عوامل پیدایش گوهرهارا بنویسید.

گوهرها نمایندگان بسیار زیبا وخاص و کمیاب دنیای کانی ها هستند که توسط فرایندهای ماگمایی،گرمابی یا دگرگونی به وجودمی آیند.

۳۷- مهم ترین خواص گوهر هارا بنویسید.

مهمترین خواص گوهرها، سختی، رنگ، و درخشش آن هاست. اگر یک گوهر، سختی کافی نداشته باشد، در برابر خراشیدگی مقاوم نیست و از بین می رود .
برخی خواص دیگر، مانند بازی رنگ، به کانی ها درخشندگی و زیبایی می دهد .

۳۸- ویژگی های کانی کریزوبریل را بنویسید.

مانند کانی کریزوبریل )چشم گربه( با درخشش اپالی و نوعی گوهر سیلیسی به نام اپال که درخششی رنگین کمانی دارد.

۳۹- رنگ،ترکیب شیمیایی ونحوه تشکیل الماس را بنویسید.

یک گوهر بی رنگ با ترکیب کربن خالص، که در فشار بسیار زیاد در گوشته زمین تشکیل می شود .

۴۰- کاربردهای الماس را بنویسید.

افزون بر استفاده گوهری، در ساینده ها نیز کاربرد دارد.

۴۱- ویژگی های یاقوت سرخ را بنویسید.

یاقوت سرخ رنگ، کانی کرندوم است. کانی کرندوم به رنگ آبی هم ظاهر می شود که به آن یاقوت کبود می گویند. این کانی بعد از الماس، سخت ترین کانی می باشد.

۴۲- ویژگی های زمردرا بنویسید.

زمرد، کانی سیلیکات بریل است. معروف ترین و گران ترین آن، به رنگ سبز دیده می شود.

۴۳- ویژگی های گارنت را بنویسید.

گارنت از کانی های سیلیکاتی است که معمولاً به رنگ سبز، قرمز، زرد، نارنجی و … دیده می شود. معروف ترین رنگ آن قرمز تیره است.

۴۴- ویژگی های عقیق را بنویسید.

عقیق، کوارتزی با رنگ های متنوع است که به نام ها و تراش های مختلف در بازار عرضه می شود .

عقیق، یک کانی نیمه قیمتی است که در بسیاری از نقاط ایران یافت می شود.

۴۵- ویژگی های زبرجد را بنویسید.

زبرجد، کانی سیلیکاتی است که نام علمی آن ا لیوین و به رنگ سبز زیتونی دیده می شود.

۴۶- ویژگی های فیروزه را بنویسید.

فیروزه، یک گوهر باستانی است که برای اولین بار در نیشابور یافت شد و به دیگر نقاط جهان صادرگردید. نام علمی آن، تورکوایز است.

۴۷- اهمیت منابع انرژی را توضیح دهید.

منابع انرژی برای انجام تمامی فعالیت های انسان ضروری هستند و انسان از گذشته دورتا امروز، از منابع طبیعی برای تولید انرژی استفاده کرده است .

۴۸- اهمیت سوخت های فسیلی را بنویسید.

از میان منابع مختلف انرژی در دسترس، سوخت های فسیلی اهمیت زیادی دارند. دربیشترکشورهای جهان، سوخت های فسیلی منابع اصلی تولید انرژی هستند .

۴۹- نحوه تشکیل سوخت های فسیلی را بنویسید.

سوخت های فسیلی از تجزیه مواد آلی گیاهی و جانوری به وجود می آیند که در رسوبات یا سنگ های رسوبی ذخیره شده اند.

۵۰-هیدروکربن چیست؟

هیدروکربن هایی هستند که به طور طبیعی، به صورت مایع، گاز و نیمه جامد در زمین وجود دارند .
۵۱- نفت خام درچه محیطی به وجود می آید؟

برخلاف زغال سنگ که در محیط های خشکی تشکیل می شود، نفت خام در محیط دریایی کم عمق (کمتر از ۲۱۱ متر) به وجود می آید .

۵۲- نحوه تشکیل نفت خام را توضیح دهید.

در این محیط ها، جاندارانی مانند پلانکتون هاو باکتری ها، مهمترین منشأ مواد آلی هستند . بقایای این موجودات پس از مرگ، در رسوبات ریزدانه بستر دریا مدفون می شوند . ماده آلی باقیمانده، توسط لایه های بالایی پوشیده و در لابه لای رسوبات است که سنگ منشأ ( سنگ مادر) نفت را تشکیل می دهد.

مواد آلی در طی تبدیل رسوب ریزدانه به سنگ مادر، از طریق یک سری واکنش های شیمیایی به نفت خام تبدیل می شود . در فرایند تشکیل ذخایر نفتی مقدار دما و فشار، و افزایش آن بسیار مهم است. اما این پایان داستان نیست.

۵۳- مهاجرت اولیه نفت چگونه انجام می شود؟

نفت و گازی که در سنگ مادر تشکیل می شود، همراه با آب دریا که از زمان رسوب گذاری در سنگ به دام افتاده، از طریق تخلخل سنگ ها به سمت بالا حرکت می کند که به آن مهاجرت اولیه نفت می گویند .

۵۴- مهاجرت ثانویه نفت چگونه انجام می شود؟

در طی این مهاجرت، نفت ، گاز و آب به سنگ هایی با نفوذپذیری بالا، مانند ماسه سنگ و سنگ آهک می رسند و حفره ها و فضاهای خالی آنها را پر می کنند. چون نفت وگاز از آب سبک ترند، از آب جدا شده و بر روی آن قرار می گیرند که به این جدایش، مهاجرت ثانویه می گویند .

۵۵- نحوه پیدایش چشمه های نفتی و ذخایرقیرهای طبیعی را توضیح دهید.

اگر مانعی در مسیر حرکت آنها نباشد، به سطح زمین راه می یابند و چشمه های نفتی رابه وجود می آورند . در این صورت ممکن است در سطح زمین تبخیر شوند و یا گاهی این نفت، دچاراکسایش و غلیظ شدگی شده و ذخایر قیر طبیعی را به وجود می آورد که موارد زیادی از آنها دراستان های خوزستان وایلام دیده می شوند.

۵۶- تله های نفتی و نقش آن هارا بنویسید.

اگر نفت و گاز در مسیر مهاجرت خود به لای های از سنگ های نفوذ ناپذیر مانند شیل و گچ برسد، دیگر قادر به ادامه مهاجرت نخواهد بود .

این لایه های نفوذ ناپذیر یا تله های نفتی، جلوی حرکت نفت و گاز به سطح زمین را می گیرند و آن ها را در سنگ مخزن به دام می اندازند. نفت و گاز با حفاری چاه های عمیق، در سنگ مخزن استخراج می شود .

۵۷- زغال سنگ چیست؟

زغالسنگ، یک سوخت فسیلی جامداست که از مواد آلی در محیط های خشکی به وجود می آید .

۵۸- نحوه تشکیل زغال سنگ را توضیح دهید.

این مواد آلی، بیشتر از درختان، بوته زارها و چمنزارها حاصل می شوند . آنها، در باتلاق ها انباشته و توسط رسوبات پوشیده می شوند و به مرور زمان به تورب که یک نوع زغال نارس است، تبدیل می شوند . در برخی کشورها مانند ایرلند، تورب به عنوان یک ماده سوختی بهره برداری می شود.

۵۹- مراحل تشکیل زغال سنگ را بنویسید.
در طی میلیون ها سال، تورب در زیر فشار رسوبات وسنگ های بالایی، فشرده تر شده و آب و مواد فراری مانندکربن دی اکسید و متان از آن خارج می شود .

با خروج این مواد، در نهایت،ضخامت تورب که ماده ای پوک و متخلخل است، کاهش می آیدو به لیگنیت تبدیل می شود .

با افزایش تراکم، لیگنیت به زغال سنگ های مرغوب تری به نام بیتومین و سپس آنتراسیت تبدیل می شود .

۶۰- مهم ترین تغییرات درفرایند هاز زغال شدگی از تورب به آنتراسیت را بنویسید.

در فرایندهای زغال شدگی از تورب تا آنتراسیت، تغییرات زیادی رخ می دهد و سبب می شود با خروج تدریجی آب و مواد فرار، درصد کربن در سنگ حاصل، افزایش می یابد و کیفیت وتوان تولیدانرژی زغال سنگ بهتر می شود.

تهیه و تنظیم سوالات متن فصل دوم زمین شناسی یازدهم : جناب آقای محسن یوسفی