معنی شعر راه نیک بختی فارسی هشتم + معانی کلمات و آرایه های ادبی

در این نوشته با معنی شعر راه نیک بختی فارسی هشتم همراه شما هستیم.

معنی شعر راه نیک بختی فارسی هشتم

زین گفته سعادتِ تو جویم/ پس یاد بگیر هر چه گویم

هدف من از گفتن این نصیحت، سعادت و خوشبختی تو است. بنابراین هر چه را می‌گویم گوش کن و بپذیر.

واژه	معنی واژه
سعادت	خوشبختی

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

جویم و  گویم ←   قافیه و جناس ناقص اختلافی

بیت سه جمله دارد

زین ←   مخفف «از این»

زین گفته ←   گروه اسمی

زین ←   هسته                        گفته ←   وابسته پیشین

از این سعادت تو ←   گروه اسمی

سعادت ←   هسته و مفعول    تو ←   وابسته پسین که مضاف الیه است

مضارع اخباری ←   جویم

فعل امر ←   یاد بگیر

هرچه ←   گروه اسمی

هر ←   صفت مبهم                             چه ←   هسته

گویم ←   مضارع اخباری که «می‌گویم» بوده است.

می‌باش به عمر خود سحر خیز/وز خواب سحرگهان بپرهیز

در تمام عمر خود سحرخیز باش و از خواب صبحگاهی دوری کن.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

سحرخیز و بپرهیز ←   قافیه

بیت از دو جمله تشکیل شده است

می باش ←   فعل امر

سحر خیز ←   صفت مرکب

و ←   مخفف  «و از»

سحرگهان ←   مشتق به معنی: هنگام سحر ، مخفف کلمه سحرگاهان (پسوند «ان» در «سحرگهان» علامت زمان است)

بپرهیز ←   فعل امر

با مادر خویش مهربان باش/آماده ی خدمتش به جان باش

با مادر خودت مهربان و خوش‌رفتار باش و از دل و جان به او خدمت کن.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

آماده خدمت کسی بودن ←   کنایه از خالصانه خدمت کردن

واج آرایی ←   حرف «ش»

بیت دارای دو جمله است

مهربان ←   مسند

به جان ←   متمم قیدی؛ حرف اضافه (به) و متمم (جان) هر دو قابل حذف هستند

با چشم ادب نگر پدر را / از گفته ی او مپیچ سر را

با پدرت محترمانه رفتار کن و از دستورش سرپیچی نکن (از پدرت اطاعت کن)

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

 چشم ←   مجاز از نگاه

چشم ادب ←   اضافه اقترانی = نگاه همراه با ادب

چشم و سر ←   مراعات النظیر

سر مپیچ ←   کنایه از نافرمانی نکردن

پدر و سر ←   قافیه (را و را:ردیف)

«را» ←   حرف اضافه به معنی (به)

پدر ←   متمم

«را» در مصرع دوم نشانه مفعول است

نگر ←   فعل امر

چون این دو شوند از تو خرسند/خرسند شود از تو خداوند

وقتی که پدر و مادر از تو راضی باشند خداوند هم از تو راضی و خشنود می‌شود .

واژه	معنی واژه
خُرسند	راضی

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

خرسند و خداوند ←   قافیه

تو و دو ←   جناس

خرسند و خرسند ←   تکرار

مصرع دوم تلمیح به حدیث «رضی الله فی رضی الوالدین»

چون ←   قید زمان

این دو ←   گروه اسمی

این ←   صفت شمارشی                       دو ←   هسته

چون با ادب و تمیز باشی/   پیش همه کس عزیز باشی

اگر با ادب و تمیز باشی همه با احترام و عزت به تو نگاه می کنند.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

تمیز و عزیز ←   قافیه (باشی  و باشی:ردیف)

چون ←   به معنی «اگر» حرف شرط

با ادب ←   حرف اضافه و متمم

باشی ←   مضارع اخباری

پیش ←   حرف اضافه به معنی «نزد»

همه کس ←   متمم

همه ←   حرف اضافه و صفت مبهم و وابسته پیشین                کس ←   هسته ی گروه اسمی

عزیز ←   گروه اسمی و چون یک کلمه هست خودش هسته هست و نقش آن مسند

باشی ←   فعل اسنادی

میکوش که هر چه گوید استاد/گیری همه را به چابکی یاد

تلاش کن که هر چه را معلم به تو می گوید و آموزش می‌دهد همه را با سرعت و زیرکی یاد بگیری.

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
میکوش	تلاش کن، بکوش	استاد	معلم
چابکی	زیرکی، با سرعت

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

 استاد و یاد ←   قافیه

می کوش ←   فعل امر به معنی تلاش کن (بکوش)

گوید (می گوید) ←    مضارع اخباری

یاد ←   در اصل یاد بگیری بوده است و مضارع التزامی است

چابکی ←   با سرعت

زنهار مگو سخن به جز راست/هرچند تو را در آن ضررهاست

اگر که همیشه حرف راست بگویی و از دروغ دوری کنی حتی اگر گفتن سخنان راست و ضرر تو باشد .

واژه	معنی واژه
زنهار	مواظب باش

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

مصرع اول ←   تلمیح به حدیث «قل الحق ان کان مرا: حق را بگو اگر چه تلخ باشد» و «النجاه فی الصدق: نجات انسان در راستی است» دارد

همچنین بیت تلمیح به این حدیث پیامبر «قُولُوا الْحَقَّ وَ لَو عَلَی‌ أنْفُسِکُمْ: حق را بگویید هر چند به ضررتان باشد»

بیت دارای سه جمله است

زنهار (اصوات) ←   به معنی آگاه باش و شبه جمله است

مگو:فعل نهی

تو را (برای تو) ←   حرف اضافه و متمم

ضررهاست (ضررها است) ←   «است» به معنای وجود داشتن است و فعل غیر ربطی است

هر شب که روی به جامۀ خواب/کن نیک تامل اندر این باب

هر شب، زمانی که به خواب می روی، در این مورد خوب اندیشه کن که  …

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
جامه	لباس	اندر	در
باب	موضوع و زمینه	تأمل	اندیشه کردن

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

جامه خواب ←   مجاز از رختخواب

بیت نهم و بیت دهم از نظر معنا کردن بهم ارتباط دارند که به این آرایه، موقوف المعانی می گویند

روی (می روی) ←   مضارع اخباری

کان روز به علم تو چه افزود؟/وز کرده خود چه برده ای سود؟

که امروز چه قدر به علم و دانش تو اضافه شد و از کارهایی که انجام دادی چقدر سود بردی

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

این بیت با بیت نهم باید معنی کرد و موقوف المعانی است

کان ←   مخفّف «که آن»

چه ←   در مصرع اول ضمیر پرسشی است و درمصرع دوم صفت پرسشی است به معنی چه سود برده ای؟

روزی که در آن نکرده ای کار/  آن روز ز عمر خود مشمار

که آن روز چه چیزی بر علمت اضافه شده و از کارهایی که کردی چه سودی برده ای.

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

کار و مشمار ←   قافیه

«ی» در «روزی»  نکره است

مشمار ←   فعل نهی است