معنی شعر نیایش فارسی ششم + معنی کلمات و آرایه های ادبی

در این نوشته با معنی شعر نیایش فارسی ششم همراه شما هستیم.

معنی شعر نیایش فارسی ششم

• نوع قالب شعری: مثنوی
• شاعر: نظامی گنجه ای

خدایا! جهان پادشاهی تو راست  /   ز ما خدمت آید، خدایی تو راست

خداوندا تو پادشاه همه ی جهانِ هستی می باشی. ما می توانیم تو را بپرستیم امّا خدایی و سروری، شایسته ی تو است.

واژه	معنی واژه
خدمت	احترام، بزرگداشت

نکات دستوری و آرایه ادبی:

پادشاهی و خدایی ←    قافیه (تو راست ←    ردیف)

تعداد جمله ←    4

پادشاهی جهان ←    نهاد

خدمت ←    نهاد

خدایی ←    نهاد

تو ←    متمّم

ما ←    متمّم

را ←    حرف اضافه

از ←    حرف اضافه

کلّ بیت ←    تلمیح به آیه ی «و لِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْاَرْض: حکومت آسمان‌ها و زمین از آنِ خداوند» (۱۸۹ سوره آل عمران)

خدمت و خدایی ←    تضاد

پناه بلندی و پستی تویی   /  همه نیستند، آنچه هستی تویی

پناهگاه همه ی آفرینش هستی. همه ی موجودات در برابر تو فانی هستند و تنها تویی که پایدار می مانی.

واژه	معنی واژه
پناه	نگهبان، پشتیبان

نکات دستوری و آرایه ادبی:

پستی و هستی ←    قافیه (تویی ←    ردیف)

بلندی و پستی ←    تضاد

تعداد جمله ←    3

هستی در این بیت، فعل نیست

«تو» در مصراع اول ←    نهاد

«همه» در مصراع دوم ←    نهاد

«تو» در مصراع دوم ←    نهاد

پناه بلندی ←    ترکیب اضافی

پناه هستی ←    ترکیب اضافی

کلّ بیت ←    تلمیح به آیه ی ۹۶ سوره ی نحل

همه آفریدست بالا و پست  / تویی آفریننده ی هرچه هست

همه ی مخلوقات، آفریده ی تو است و تو آفریننده ی همه ی موجودات هستی.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

پست و هست ←    قافیه (ردیف ندارد)

بالا و پست ←    تضاد

تعداد جمله ←    3

«ست» (است) در مصراع اول ←    فعل

بالا و پست ←    نهاد

تو ←    نهاد

کل بیت ←    تلمیح به آیه ی ۶۲ سوره زمر

خرد را تو روشن بصر کرده ای  / چراغ هدایت تو بَر کرده ای

تو به عقل، بینایی و روشنایی داده ای و هدایت را که مانند چراغی است، روشن کرده ای (تو ما را هدایت کرده ای)

واژه	معنی واژه
خرد	عقل
بَصَر	بینایی، روشنی دیده، دیدن

نکات دستوری و آرایه ادبی:

بصر و بَر ←    قافیه (کرده ای ←    ردیف)

چراغ هدایت ←    تشبیه (هدایت مانند چراغ است)

روشن و چراغ ←    مراعات نظیر

نسبت دادن بصر به خرد ←    تشخیص

چراغ هدایت ←    مفعول

خرد ←    مفعول

تعداد جمله ←    2

«تو» در مصراع اول ←    نهاد

«تو» در مصراع دوم ←    نهاد

روشن، بصر، چراغ ←    تناسب (مراعات نظیر)

خرد را تو روشن بصر کرده ای ←    تشخیص (چشم داشتنِ خرد)

جهانی بدین خوبی آراستی  /  بُرون ز آن که یاریگری خواستی

تو دنیایی به این زیبایی را آفریدی، بدون اینکه از کسی کمکی بخواهی.

واژه	معنی واژه
آراستی	زیبا کردی

نکات دستوری و آرایه ادبی:

آراستی و خواستی ←    قافیه

تعداد جمله ←    2

«تو» در مصراع اول ←    نهاد

«تو» در مصراع دوم ←    نهاد

جهانی ←    مفعول

یاریگری ←    مفعول

بدین ←    قید

خوبی ←    قید

کل بیت ←    تلمیح به آیه‌ی ۶ سوره صافات

«بدین» مخفّفِ به این، «برون» مخفّف «بیرون» و «ز» مخفّف «از» است

خداوند مایی و ما بنده ایم  / به نیروی تو یک به یک زنده ایم

تو خداوند و آفریدگار ما هستی و ما بنده ی تو هستیم. همه ی ما به قدرت و اراده ی تو زنده هستیم.

نکات دستوری و آرایه ادبی:

بنده و زنده ←    قافیه (ایم ←    ردیف)

تعداد جمله ←    3

تو ←    نهاد

ما ←    نهاد

یک به یک ←    نهاد

خداوند و بنده ←    تضاد

رهی پیشم آور که فرجام کار /تو خشنود باشی و من رستگار

راهی را پیش روی من قرار بده تا در پایان کار، تو از من راضی باشی و من رستگار شوم.

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
رهی	راهی	فرجام	پایان، عاقبتِ کار، آخر
خشنود	راضی، خوشحال	رستگار	نجات یافته

نکات دستوری و آرایه ادبی:

کار و رستگار ←    قافیه (ردیف ندارد)

تعداد جمله ←    3

«تو» در مصراع اول ←    نهاد

«تو» در مصراع دوم ←    نهاد

«من» در مصراع دوم ←    نهاد

رهی ←    مفعول

فرجام کار ←    قید

کل بیت ←    تلمیح به حدیث امام حسین: «لا اَفْلَحَ قَوْمِ اشْتَرَوْا مَرْضاهَ الْمَخْلُوقِ بِسَـخَطِ الْخـالِقِ» (ملّتى که خشنودى مردم را با خشم خالق معامله کند هرگز رستگار نخواهد شد)

«م» در «پیشم» ←    مضاف الیه

پیام:

این شعر مناجات است. مناجات یعنی راز و نیاز با خداوند بزرگ.

انسان در مناجات کردن، قدرت و عظمت خداوند را ستایش می کند و ضعف و ناتوانی خود را بیان می کند و از خداوند می خواهد تا با لطف و توانایی خود، نیازش را برطرف کند.