در این نوشته با معنی شعر چشمه و سنگ فارسی پنجم همراه شما هستیم.
معنی شعر چشمه و سنگ فارسی پنجم
شعر «بخوان و حفظ کن: چشمه و سنگ» و معنی شعر:
بخوان و حفظ کن
چشمه و سنگ
- قالب شعر: مثنوی
- شاعر: محمّدتقی بهار (ملک الشّعرا)
- آثار: سبک شناسی، دیوان اشعار
جُدا شد یکی چشمه از کوهسار / به رَه گشت، ناگه به سنگی دچار
چشمه ای از کوهستان به راه افتاد و در مسیرِ خود ناگهان با سنگی روبه رو شد.
به نرمی، چنین گفت با سنگّ سخت/ «کرم کرده، راهی ده، ای نیک بخت!»
به آرامی به سنگِ سخت و محکم گفت: ای خوشبخت، لطفی بکن و به من اجازه ی عبور بده.
آرایه ادبی:
حرف زدن چشمه با سنگ:جان بخشی
نکته دستوری:
گفت:فعل گذشته (ماضی)
راهی ده:جمله ی امری
گران سنگِ تیره دلِ سخت سر / زدش سیلی و گفت: «دور ای پسر،
سنگِ بزرگ و سنگِ نامهربان و لجباز، به او (چشمه) سیلی زد و گفت: ای پسر، دور شو.
آرایه ادبی:
سنگ، سیلی زد و گفت:جان بخشی (تشخیص)
نکته دستوری:
سنگِ گران و [سنگِ] تیره دل و [سنگِ] سخت سر:ترکیب های وصفی هستند.
دور [شو] یک جمله ی امری که فعلش، حذف شده است.
ای پسر:یک جمله (ندا و منادا)
کلّ بیت، از چهار جمله، تشکیل شده است
مصراع اوّل:نهاد
نجنبیدم از سیل زورآزمای / که ای تو، که پیش تو جنبم ز جای؟»
من در برابر سیل قدرتمند، تکان نخوردم؛ تو که هستی که مقابل تو از جایم، حرکت کنم؟
نکته دستوری:
سیلِ زورآزمای ← ترکیب وصفی
که ای تو ← یک جمله ی پرسشی: تو، که (چه کسی) ای (هستی؟) (در جمله «که ای تو»، منادا وجود ندارد.)
در مصراع دوم، واژه های «که» به ترتیب، ضمیر پرسشی و حرف ربط هستند.
نشد چشمه از پاسخ سنگ، سرد/ به کَندن در اِستاد و اِبرام کرد
چشمه از جوابِ سنگ، ناامید نشد و با ایستادگی و پافشاری، به رفتنش، ادامه داد.
آرایه ادبی:
چشمه، ابرام کرد ← تشخیص
سرد نشد ← کنایه از ناامید نشد
بسی کَند و کاوید و کوشش نمود /کز آن سنگ خارا، رهی بر گشود …
[چشمه] بسیار کَند و با تلاش و جُست و جوی بسیار توانست، سنگ سخت را سوراخ کند و راهی را برای ادامه ی حرکت خودش، باز کرد.نکته دستوری:
سنگ خارا ← ترکیب وصفی (سنگ به موصوف و خارا به صفت)
رهی:مفعول
برگشود ← فعل ماضی (گذشته)
برو کارگر باش و امیدوار / که از یأس ، جز مرگ، ناید به بار
برو تلاش کن و به زندگی امیدوار باش، زیرا ناامیدی، سببِ مرگ انسان می شود.
نکته دستوری:
این بیت از چهار جمله، تشکیل شده است. بعد از واژه ی «امیدوار » فعل «باش» حذف شده است.
گرت پایداری است در کارها /شود سهل، پیشِ تو دشوارها
اگر در کارها صبر و استقامت داشته باشی، تمام سختی ها و دشواری ها به آسانی برطرف می شوند.
نکته دستوری:
بیت از دو جمله تشکیل شده است
پایداری ← نهاد
دشوارها ← نهاد
دیگر آرایه های ادبی:
قافیه و ردیف ها عبارت اند از:
بیت اول:
کوهسار و دچار ← قافیه (ردیف ندارد)
بیت دوم:
سخت و نیک بخت ← قافیه (ردیف ندارد)
بیت سوم:
سخت سر و پسر ← قافیه (ردیف ندارد)
بیت چهارم:
زورآزمای و جای ← قافیه (ردیف ندارد)
بیت پنجم:
سرد و کرد ← قافیه (ردیف ندارد)
بیت ششم:
نمود و برگشود ← قافیه (ردیف ندارد)
بیت هفتم:
امیدوار و بار ← قافیه (ردیف ندارد)
بیت هشتم:
کارها و دشوارها ← قافیه (ردیف ندارد)
محمد تقی بهار (ملک الشعرا):
در سال ۱۳۶۶ هـ. ش. در مشهد به دنیا آمد. بهار از کودکی شعر می سرود. او دوران زندگی خود را به مطالعه، تدریس، پژوهش و مبارزه با حکومت ظالم زمانِ خود گذراند. برخی از آثار بهار عبارت اند از: سبک شناسی و دیوان اشعار بهار در سال ۱۳۳۰ بر اثر بیماری درگذشت.
یک ارائه ی ادبی در شعر چشمه و سنگ