معنی شعر یاد حسین (ع) فارسی هشتم + معنی کلمات و آرایه های ادبی و نکات دستوری

در این نوشته با معنی شعر یاد حسین (ع) فارسی هشتم همراه شما هستیم.

معنی شعر یاد حسین (ع) فارسی هشتم

• قالب شعر: قصیده
• کتاب: درآمدی بر ادبیات داستانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی
• شاعر: فدایی مازندرانی

شد چنان از تَف دل، کام سخنور، تشنه /که ردیف سخنش آمده یک سر، تشنه

از شدت گرمای وجود شاعر، دهانش خشک شد که تمام ردیف شعر خود را «تشنه» آورده است.

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
تَف	گرما، حرارت	کام	دهان
سخنور	شاعر	یک سر	تمام، سراسر

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

دل ←   منظور «وجود شاعر»

تکرار ←   «تشنه» دو بار تکرار شده است

کام و دل ←   تناسب

تف دل ←   کنایه از ناراحتی شدید

کام سخنور ←   نهاد

تشنه ←   مسند

ردیف سخنش ←   مسند

یک سر ←   قید

تشنه دوم ←   نهاد

خشک گردید هم از دود دل و دیده   /  دوات خامه با سوز رقم کرد به دفتر، تشنه

مرکبِ قلم دان بخاطر آه و ناله ها و اشک های سوزناک شاعر خشک شد و قلم با ناله و سوز، واژۀ تشنه را می نوشت.

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
دیده	چشم	دوات	ظرف مرکب، قلم دان
خامه	قلم	رقم کردن	نوشتن

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

نوشتن قلم با سوز ←   تشخیص

دوات، خامه، قلم ←   مراعات نظیر

ناراحتی قلم ←   تشخیص

سوز دل خامه ←   تشخیص

خامه، دوات، دفتر ←   مراعات نظیر

دل و دیده ←   تناسب

حرف «د» ←   واج آرایی

خشک ←   مسند

دوات ←   نهاد

خامه ←   نهاد

رقم کرد ←   فعل مرکب

تشنه ←   مفعول

آه و افسوس از آن روز که در دشت بلا  /بود آن خسرو بی لشکر و یاور تشنه

افسوس می خورم که امام حسین (ع) در روز عاشورا در دشت کربلا بدون لشکر و یاور بود.

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
آه	حسرت، افسوس	خسرو	پادشاه، امام حسین
دشت بلا	کربلا	دوات	جوهر
خامه	قلم	رقم زد	نوشت
بلا	گرفتاری	یاور	کمک کننده
آه و افسوس	باعث تأسف و ناراحتی است

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

دشت بلا ←   تشبیه (بلا به دشت تشبیه شده است)

آه و آن ←   جناس

دود ←   استعاره از آه و ناله

دشت بلا ←   اضافه تشبیهی

آن و آه ←   جناس اختلافی

خسرو ←   استعاره از امام حسین (ع(

تلمیح به ماجرای کربلا

آه و افسوس ←   شبه جمله

آن خسرو بی لشکر و پاور ←   نهاد

تشنه ←   مسند

با لب خشک و دل سوخته و دیدۀ تر / غرقۀ بحر بلا بود در آن بر، تشنه

امام حسین (ع) در حالی که لبهایش از شدت تشنگی خشک شده بود و دلش پر از ناراحتی بود و چشمانی اشکبار داشت، در کربلا به رنج و سختی زیادی گرفتار شده بود.

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
بحر	دریا	بر	خشکی، بیابان
دیده تر	چشم اشک آلود	غرقه	غرق شده
بلا	مصیبت
سوخته	در اینجا به معنی ناراحت

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

بحر بلا ←   تشبیه (بلا به بحر تشبیه شده است)

بحر و بر ←   جناس

دل سوخته ←   کنایه از کسی که رنج زیادی تحمل کرده است

لب، دل، دیده ←   مراعات نظیر

بحر و بر ←   تضاد

تر، بر، در ←   جناس

بحر بلا ←   اضافه تشبیهی

دل سوخته ←   کنایه رنج و ناراحتی داشتن

تشنه ←   استعاره از امام حسین (ع)

غرقه بحر بلا ←   مسند

آن بر ←   متمم

تشنه ←   نهاد

همچو ماهی که فُتد ز آب برون، آل نبی   / می تپیدی دلشان سوخته در بر، تشنه

قلب فرزندان پیامبر (ص) مانند ماهی که از آب بیرون افتاده باشد از شدت تشنگی در سینه می تپید.

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
آل نبی	خاندان پیامبر(ص)	بَر	سینه
فُتد	مخفف اُفتد	برون	مخفف بیرون
بر	در اینجا به معنی سینه

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

همچو ماهی ←   تشبیه:

رکن اول (مشبه):آل نبی        رکن دوم (مشبه به):ماهی        رکن سوم (وجه شبه):از شدت تشنگی بالا و پایین پریدن        رکن چهارم (ادات تشبیه):همچو

آب و ماهی ←   تناسب

آب و تشنه ←   تناسب

تلمیح ←   آل نبی (ص) به ماجرای کربلا

دل سوختن ←   کنایه از ناراحتی زیاد

دل تپیدن ←   کنایه از اضطراب از ترس و ناراحتی

ماهی ←   متمم

آل نبی ←   نهاد

دلشان ←   نهاد

بر(سینه) ←   متمم

سوخته و تشنه ←   قید

آل احمد همه عطشان ز بزرگ و کوچک   /  نسل حیدر همه از اصغر و اکبر، تشنه

همۀ خاندان پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) از کوچک و بزرگ تشنه بودند.

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
عطشان	تشنه	نسل حیدر	فرزندان حضرت علی
احمد	لقب پیامبر(ص)	اکبر	بزرگ
اصغر	کوچک

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

بزرگ و کوچک ←   تضاد

اصغر و اکبر ←   تضاد

بزرگ و کوچک ←   مجاز از همه

آل احمد و نسل حیدر اکبر و اصغر ←   تلمیح

عطشان و تشنه ←   مترادف

اکبر و بزرگ:مترادف

اصغر و کوچک ←   مترادف

اکبر و اصغر ←   ایهام:        ۱- حضرت علی اکبر و علی اصغر     ۲- همه بزرگان و بچه ها

آل احمد:نهاد

عطشان:مسند

نسل حیدر:نهاد

تشنه:مسند

فعل «بودند» از انتهای دو جمله حذف شده است

تشنه لب کشته شود در لب شط از چه گناه / آنکه سیراب کند در لب کوثر تشنه؟

امام حسین (ع) کسی است که در بهشت، تشنه ها را سیراب می کند. به چه گناهی باید در کنار رود بزرگ تشنه بماند و کشته شود؟

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
شط	رود بزرگ	کوثر	چشمه ای در بهشت

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

تشنه و سیراب ←   تضاد

تشنه لب ←   استعاره از امام حسین(ع)

لب دوم و لب در مصراع اول ←   جناس تام

لب اول و آخر ←   تکرار

تلمیح به امام حسین (ع)

تشنه لب ←   نهاد

سیراب ←   مسند

کند ←   به معنای گرداند فعل اسنادی است

تشنه ←   مفعول

بُرد عباس جوان ره چو سوی آب فرات/ ماند بر یاد حسین تا صف محشر، تشنه

حضرت عباس (ع) که جوانمرد بود به آب رود فرات رسید ولی به یاد امام حسین و یارانش که همگی تشنه بودند آب ننوشید و تا روز قیامت تشنه ماند.

واژه	معنی واژه
محشر	قیامت
فرات	نام رودخانه ای در عراق امروزی

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

عباس و حسین ←   تناسب

آب و فرات و تشنه ←   تناسب

عباس جوان ←   نهاد

ره برد ←   فعل مرکب (حرکت کرد)

چو ←   قید زمان (وقتی که)

تشنه ←   مسند

گشت از کِلک فدایی چو دلش دود بلند/ بر ورق کرد رقم بس که مکرر تشنه

فدایی «شاعر» از بس که بر روی دفتر واژه تشنه را نوشت، از قلم او هم مانند دلش دود و ناله بلند شد.

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
کِلک	قلم	مکرر	پی در پی
بس	بسیار

نکات دستوری و آرایه های ادبی:

چو دل ←   تشبیه

تشبیه ←   کلک (قلم) به دل

کنایه ←   از دل دود بلند شدن از دل (غم و ناراحتی)

تناسب ←   کلک و ورق

تخلص ←   فدایی

ایهام ←   واژه فدایی:         ۱- نام شاعر         ۲- جان بر کف و ایثارگر

کلک فدایی ←   متمم

دلش ←   متمم

دود ←   نهاد

ورق ←   متمم

بس ←   قید مقدار

مکرر ←   قید تکرار

تشنه ←   مفعول

میرزا محمود فدایی مازندرانی (حدود ۱۲۰۰ – ۱۲۸۰ هـ.ق):

از شاعران و مرثیه سرایان بزرگ عاشورایی در عصر قاجار است که در منطقه دودانگه شهر ساری می زیست و واقعه کربلا را بر پایه اسناد معتبر تاریخی به نظم درآورده است. بخش نخست دیوان شعر او مقتل منظوم) در قالب ترکیب بند سروده شده است که حدود ۴۲۰۰ بیت دارد. بخش دوم نزدیک به سه هزار بیت است که در قالب های گوناگون به بیان مفاهیم ادبیات عاشورایی پرداخته است. شعر «یاد حسین (ع)» گزینشی از قصیده ای بلند و شکوهمند است که از طولانی ترین قصاید استوار عاشورایی به شمار می آید. هنر شاعری فدایی در تصویر آفرینی های بدیع است. کلیات سروده های وی با عنوان «سوگنامه عاشورایی» یا « مقتل منظوم فدایی» اولین بار در سال ۱۳۸۸ به چاپ رسیده است.

قصیده ی «تشنه» (از کتاب مقتل منظوم فدایی مازندرانی) از قصاید بلند در ادب فارسی است، شش بار تجدید مطلع شده است و ۳۱۴ بیت دارد توان شعری و قدرت آفرینشگری میرزا محمود فدایی(سوگ سرای روزگار قاجار) را در این شعر می توان دید.