پاسخ فعالیت های فصل سوم زمین شناسی یازدهم

گام به گام فصل سوم زمین شناسی یازدهم شامل چندین فعالیت است که در ادامه می توانید پاسخ فعالیت های فصل سوم زمین شناسی یازدهم را به صورت کامل مشاهده کنید.

با هم بیندیشید صفحه ۵۰ محیط زیست یازدهم

چه عواملی بر مقدار برگاب و رواناب مؤثرند؟
میزان برگاب به عواملی مانند میزان تراکم برگ ها و میزان بزرگی برگ ها ومیزان تراکم درخت ها بستگی دارد یعنی هرچه تراکم برگ ها و درخت هابیشتر و برگ ها بزرگ ترباشند میزان برگاب افزایش می یابد و بالعکس میزان رواناب به میزان بارش،میزان نفوذپذیری رسوبات و سنگ ها،میزان تبخیر،میزان شیب زمین ، میزان پوشش گیاهی ، میزان گیاخاک و…

تبخیر در چه بخش هایی از چرخه آب صورت می گیرد؟

باتوجه به شکل تقریبا درهمه بخش ها تبخیرانجام می شود ولی مقدارتبخیردرجاهای مختلف با هم اختلاف زیادی دارد ولی اساسا تبخیردردریاها و اقیانوس ها موجب تشکیل ابرها وبارش درخشکی ها می شود و…

جمع آوری اطلاعات

درحوضه آبریز فلات مرکزی مهم ترین رودها قمرود و قرچای و رود خشک شده و ستم دیده زاینده رود می باشد.درحوضه آبریزخلیج فارس و دریای عمان مهم ترین رودها کارون و کرخه و دز و زهره می باشد.درحوضه آبریزدریای کاسپین رود سفیدرود و رود اترک و گرگان و چالوس می باشد. درحوضه آبریز دریاچه خشک شده ارومیه روز سیمینه رود و زاینده رود می باشد و درحوضه آبریز قره قوم رود کشف رود و درحوضه آبریز شرقی رود ماشکل می باشد.

پیوند با ریاضی صفحه ۵۱ زمین شناسی یازدهم

آب در رودخانه ای با سطح مقطع ۱۰۰ مترمربع، و با سرعت متوسط دو متر بر ثانیه در جریان است. آبدهی رودخانه را محاسبه کنید.
۲۰۰ مترمکعب درثانیه= ۲ × مترمکعب درثانیه ۱۰۰
اگر این رودخانه به یک تالاب منتهی شود، در طی یک هفته، چند متر مکعب آب را وارد تالاب میکند؟
۱۲۰۰۰ مترمکعب در ۱ دقیقه= ۶۰ × ثانیه ۲۰۰
۷۲۰۰۰۰ مترمکعب در ۱ ساعت= ۶۰ × ۱۲۰۰۰
۱۷۲۸۰۰۰۰ مترمکعب دریک شبانه روز= ۲۴ × ساعت ۷۲۰۰
۰۰۱۲۰۹۶۰۰ مترمکعب دریک هفته= ۷ × ۱۷۲۸۰۰۰۰

فکر کنید صفحه ۵۱ زمین شناسی یازدهم

مقدار رسوبگذاری و فرسایش را در نقاط A و ′ A مقایسه کنید.

در A بیشتررسوب گذاری انجام می شود به دلیل سرعت کمتر آب نسبت به قسمت ′ A
در′ A بیشترعمل فرسایش انجام می شود به دلیل سرعت بیشتر آب نسبت به قسمت A

جمع آوری اطلاعات صفحه ۵۲ زمین شناسی یازدهم

قدیمی ترین قنات جهان، در کدام استان کشور قرار دارد و نام آن چیست؟
قنات قصبه (کاریز گناباد)یا کاریز کیخسرو عمیقترین و قدیمیترین کاریز جهان است. آنگونه که از منابع کهن و همچنین سفرنامه ناصر خسرو و منابع شفاهی بر میآید آنرا کاریز کیخسرو میگفتهاند.

حدود ۴۰۰۰۰ رشته قنات در کشور ما وجود دارد . بیشترین تعداد قنات در کدام یک از شش حوضه آبریز اصلی ایران حفر شده اند؟ دلیل آن چیست؟
بیشتر درحوضه آبریزداخلی(فلات مرکزی)قرار دارد به دلیل بارش کم و کمبود آب دراین منطقه و…

چه نیرویی باعث تشکیل حاشیه مویینه می شود؟
بهعلت جاذبه مولکولی بین آب و سنگ و همچنین جاذبه بین خود ذرات ، علیرغمنیروی جاذبه زمین ، به صورت معلق میماند .

اندازە ذرات خاک، چه تأثیری بر ضخامت حاشیه مویینه دارد؟
هرچه رسوبات دانهریزتر و در نتیجه منافذ و مجاری نازک تر باشند، آب بیشتر بالا خواهد رفت. ضخامت منطقه موئینه معمولا بین چند سانتیمتر تا ۲ الی ۳ متر است.

هنگامی که حاشیه مویینه، به سطح زمین می رسد، چه اتفاقی می افتد و چه مشکلاتی ایجاد می کند؟
درمناطق خشک و کویری آب های شور موجود در حاشیه مویینه به سطح زمین رسیده و براثرتبخیر،درسطح زمین لایه های نمکی رسوب می کند و شوره زارها را پدید می آورد و…

جمع آوری اطلاعات صفحه ۵۴ زمین شناسی یازدهم

در مورد عوامل مؤثر بر تغییرات عمق سطح ایستابی در یک منطقه، اطلاعاتی جمع آوری و در کلاس ارائه دهید.
۱ -میزان بارش سالانه و فصلی 
با افزایش بارش میزان عمق سطح ایستابی کاهش می یابد و با کاهش بارندگی سالانه میزان عمق سطح ایستابی افزایش می یابد.
۲-میزان نفوذ آب به داخل زمین( تغذیه)
هرچقدر آب بیشتری به داخل زمین نفوذ کند میزان عمق سطح ایستابی کمترمی شود و بالعکس
۳ -تغییرات میزان بهره برداری 
با افزایش میزان بهره برداری از آب های زیرزمینی سطح ایستابی پایین تر می رود و درنهایت آب شورمی شود و…

پیوند با ریاضی صفحه ۵۴ زمین شناسی یازدهم

بر اثر بهره برداری از یک آبخوان در یک دشت به مساحت ۲۰۰ کیلومتر مربع و تخلخل ۳۰ درصد، سطح ایستابی ۱۰ متر افت کرده است. چه حجمی از آب تخلیه شده است؟
مساحت ۲۰۰ کیلومترمربع تقریبا می توان مربعی درنظرگرفت که طول اضلاع آن ۱۴۳۰۰ در ۱۴۰۰۰ متراست.
میزان افت سطح ایستابی هم ۱۰ متر می باشد.
ابتدا باید حجم کل را حساب کنیم:
۱۴۳۰۰ × ۱۴۰۰۰ × ۱۰ متر که می شود حدود ۲ میلیارد مترمکعب
میزان تخلخل هم ۳۰ درصد می باشد بنابراین ۳۰ درصد از ۲میلیارد مترمکعب دارای آب بوده که تخلیه شده است وبا روش تناسب عدد ۶۰۰ میلیون مترمکعب حاصل می شود یعنی حجم آب تخلیه شده ۶۰۰ میلیون مترمکعب می باشد.
چنانچه این حجم آب در طی ۳۰ روز پمپاژ شده باشد، میانگین آبدهی چاه ها چقدر بوده است؟
۶۰۰ میلیون مترمکعب رابر ۳۰ روزتقسیم می کنیم و عدد ۲۰ میلیون مترمکعب حاصل می شود یعنی هرماه ۲۰ مترمکعب آب زیرزمینی توسط چاه ها تخلیه شده می شود.
با بهره برداری ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب از این آبخوان، سطح ایستابی چند متر افت خواهد کرد؟
۶۰۰ مترمکعب موجب پایین رفتن ۱۰ متر آب شده است واگر ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب تخلیه شود از طریق تناسب عدد ۱.۶ متربه دست می آید یعنی سطح ایستابی کمی بیش از ۱.۶ متر پایین می رود.

یادآوری صفحه ۵۵ زمین شناسی یازدهم

در کتاب علوم پایه هفتم با آبخوان و انواع آن آشنا شدید. در این باره به پرسش های زیر پاسخ دهید :

آبخوان چیست؟ 
قسمتی از پوسته زمین است که سوراخها یا خلل و فرج سنگهای آن از آب مملو و اشباع شده باشد. معمولاً منافذ و سوراخهای سنگها بر اثر بارندگیهای ممتد از آب پر شده و با رسیدن به سطح غیرقابل تراوشی مانند سنگهای رسی در همانجا متوقف میگردد و به شکل چشمهسارهای مختلفی در سطح زمین آشکار میشود. بدیهی است
متناسب با خارج شدن آب از این چشمهها سطح آبهای زیرزمینی افت کرده و پائین میرود. قاعدتاً سطح آبهای زیرزمینی در فصلهای مرطوب بالا آمده و برعکس در فصلهای خشک پائین میرود ولی هیچگاه از سطح معینی بالاتر یا پائینتر نخواهد رفت. پائینترین سطح آب زیرزمینی هر منطقه را سطح آب دائمی آن منطقه مینامند.

۲-

چاه های شمارۀ یک و دو چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ 
چاه شماره ۲ چاه آرتزین می باشد یعنی آب با فشار بیرون می آید زیرا چاه به لایه تحت فشار وصل شده است ولی شماره ۱ چاه معمولی است وآب با فشار بیرون نمی آید چاه به آبخوان آزاد متصل شده است و این آبخوان تحت فشارنیست.درچاه شماره ۲سطح پیزومتریک بالاتراز سطح زمین است و درنتیجه آب خود به خود از دهانه بیرون می ریزد ولی درچاه شماره ۱سطح پیزومتریک پایین تر از سطح زمین است و آب خود به خود بالا نمی آید.

گفت و گو کنید صفحه ۵۶ زمین شناسی یازدهم

درمناطق خشک،هر چقدربهره برداری از آب های زیرزمینی بیشتر باشد، کیفیت آب، نامطلوب تر است. دلیل آن را توضیح دهید.
درسفره های آب زیرزمینی همیشه آب شور به دلیل سنگین تربودن در زیرمنابع آب شرین قرار دارند.با افزایش بهره برداری بی رویه از آب های زیرزمینی،منابع آب شیرین تمام شده و آب شورتر و شورتر گردد .

پیوند با شیمی صفحه ۵۶
سختی آب، به علت نمکهای محلول در آن است. یونهای کلسیم و منیزیم، به عنوان فراوان ترین یون های موجود در آب، ملاک تعیین سختی آب هستند .

:TH سختی کل (میلی گرم در لیتر کلسیم کربنات)
نمونه آبی دارای ۵۰ میلیگرم در لیتر کلسیم و ۳۵ میلی گرم در لیتر منیزیم است. سختی کل آب چقدر است؟ تحقیق کنید که آیااین آب برای شرب مناسب است؟
۱۲۵ = ۲.۵ × ۵۰
۱۴۳.۵ = ۴.۱ × ۳۵
۲۶۸.۵ =نتیجه

فکر کنید صفحه ۵۷ زمین شناسی 

مقدار املاح موجود در آب دو چاه ۱و ۲ شکل رو به رو را با هم مقایسه کنید.

چاه شماره ۲به دلیل نزدیک بودن به نواحی کوهستانی و منطقه تغذیه مقدار املاح معدنی ان کمتر و آب شیرین تراست ولی چاه شماره ۱ به دلیل دور بودن از منطقه تغذیه و حرکت آب در مسیرطولانی و ترکیب شدن املاح معدنی در طول مسیر ،مقدار املاح معدنی آن بیشتر است و…

تفسیر کنید صفحه ۵۷ زمین شناسی 

نمودارروبه رو، تغییرات سرانه آب تجدیدپذیر و جمعیت کشور در قرن اخیر را نشان میدهد . نمودار را تفسیر کنید.

درسال ۱۳۰۰ هجری شمسی سرانه آب تجدید پذیربرای ۱۳۰۰۰ مترمکعب به ازای هرنفردریک سال بوده است ولی متاسفانه این رقم درسال ۱۴۰۰ هجری خورشیدی به کمتراز ۲۰۰۰ مترمکعب رسیده است این رقم یعنی فاجعه و این رقم یعنی نابودی سرزمین ایران در آینده و این رقم یعنی در آینده هرایرانی برای زنده ماندن آبی دراین سرزمین ندارد.کاهش مصرف سرانه آب رابطه مستقیم با افزایش جمعیت درکشوردارد.درسال ۱۳۰۰ هجری شمسی جمعیت کشور ۱۰ میلیون نفر و درسال ۱۴۰۰ به بیش از ۸۰ میلیون نفرخواهد رسید و این زنگ هشداری است برای مسئولین که جلوی افزایش بی رویه جمعیت را با سیاست های درست بگیرند و تبلیغ افزایش جمعیت و فرزند آوری را نکنند زیرا با افزایش جمعیت کشورما زودتر به فنا و نیستی می رسدو….

جمع آوری اطلاعات صفحه ۵۸ زمین شناسی 

درمنابع جستجو کنید و به پرسش های زیر پاسخ دهید :
پرمصرف ترین و کم مصرف ترین استان کشور از نظر مصرف آب تجدیدناپذیر، کدام استان ها هستند؟
پرمصرف ترین استان کشوراستان تهران است زیرا بیش از ۲۵ درصد جمعیت کشوردراین استان زندگی می کنند و آب زیادی را مصرف می کنند و…

آیا محل سکونت شما در محدودە دشت های ممنوعه واقع شده است؟
این فعالیت بستگی به استان محل زندگی تان دارد.

گفت و گوکنید صفحه ۵۹ زمین شناسی یازدهم

ابتدا به این شکل نگاه کنید:

هنگام آبکشی از چاه سطح ایستابی یا پیزومتریک به صورت یک فرورفتگی مخروطی شکل است که راس آن در چاه وقائده آن درسطح ایستابی یا پیزومتریک اولیه واقع است . این فرورفتگی را اصطلاحاً مخروط افت می گویند.

۱- شکل های رو به رو، گسترش مخروط افت چاه در اثر بهره برداری و تلاقی آن با یک لایه نفوذناپذیر و یک رودخانه را نشان می دهد. در مورد تأثیر آنها بر روی شکل مخروط افت و میزان آب ورودی به چاه
گفت وگو کنید.
اگردراین چاه آب را به شدت پمپاژ شود موجب جریان انحنایی آب های زیرزمینی از اطراف به طرف چاه می شود و باعث می شود آب رودخانه هم از طریق جریان انحنایی به طرف چاه شده و آب رود را کم می کند واگرپمپاژ آب درچاه ادامه یابد به دلیل برخورد چاه به یک لایه نفوذناپذیر کم کم سطح ایستابی آبخوان پایین رفته و میزان آب چاه کاهش می یابد تا جایی که چاه خشک می شود و…

۲-اگر مخروط افت چاه با یک منبع آلاینده مانند یک چاه فاضلاب برخورد کند، چه اتفاقی می افتد؟ 

دراین شکل مخروط افت چاه با یک چاه فاضلاب برخورد کرده است.دراثرجریان انحنایی آب که از چاه فاضلاب به طرف راس مخروط افت چاه انجام می شودفاضلاب وارد چاه شده و موجب آلودگی آب چاه و آبخوان می شود….

۳-شکل زیر، تلاقی مخروط افت دو چاه بهره برداری با یکدیگر را نشان می دهد. در مورد تأثیر این تلاقی بر روی میزان افت سطح ایستابی و دبی چاه ها گفت وگو کنید.

دراین شکل مخروط افت دوچاه بایکدگرتلاقی پیداکرده اند .مقدارآب درهردوچاه افت می کند .اگریکی از چاه ها آب را پمپاژ کند درچاه کناری آب چاه افت می کند زیرا مخروز افت دوچاه با یکدیگرتلاقی پیدا کرده اند و…

کاوش کنید صفحه ۶۰ زمین شناسی یازدهم

فرونشست دشت ها، چه پدیده های مخربی را می تواند به همراه داشته باشد؟

نشست زمین باعث ایجاد شکافهای عمیق در سطح زمین، کج شدن لولههای چاه، خرابی ساختمانها و لوله زائی چاهها میگردد. لوله زائی به پدیدهای گفته میشود که در آن به دلیل نشست زمین قسمتی از لوله چاه به خارج از سطح زمین رانده میشود.

تغذیه مصنوعی چیست و چگونه انجام می شود؟
تغذیه مصنوعی را می توان عملیات طراحی شده انسان برای انتقال آب از سطح زمین به داخل لایه آبدار، تعریف کرد.
هدف های تغذیه مصنوعی:
۱- کنترل رژیم آب شناسی ناحیه ای 
۲- ذخیره آب 
۳- کنترل کیفیت آب 
روش های تغذیه مصنوعی
۱ -روشهای افزایش تراوش 
در این روش با انجام عملیاتی که بر روی ناهمواری سطح زمین، شیب، پوشش گیاهی و … انجام می گردد میزان تراوش آب به زمین افزایش داده می شود .
۲- روشهای پخش سطحی 
در این روش آب به سمت حوضچه ها یا استخرهای ساخته شده منحرف میشود تا ازکف نفوذپذیرآنها به داخل زمین تراوش کند.
۳- تغذیه مصنوعی به وسیله چاهها
در این روش آب از طریق چاههای آبکشی معمولی یا چاههای تغذیه ای که به همین منظور حفرمیشود،وارد زمین می گردد و باعث بالا آمدن سطح ایستابی میشود.
۴ -تغذیه مصنوعی به وسیله قناتها 
تغذیه مصنوعی به روش تزریق کردن آب در مجاری قناتهای خشک شده انجام میگیرد.
۵- تغذیه واداری
تاسیسات استخراج آب زیر زمینی به صورت یک گالری یا رشته ای از چاههای کم عمق در فاصله نسبتاً نزدیکی از یک رودخانه یا دریاچه وبه موازات آن قرار داده می شود وبا استخراج آب از این تاسیسات، سطح ایستابی پایین میرود و درنتیجه موجب واداشتن حرکت آب به طرف سفره آب زیرزمینی میشود.

یادآوری صفحه ۶۲ زمین شناسی یازدهم

در گذشته، با هوازدگی و انواع آن آشنا شدید. در این باره به پرسش های زیر پاسخ دهید :
۱-جنبه های مثبت و منفی هوازدگی را بیان کنید .
دراثرهوازدگی خاک و بسیاری از منابع معدنی به وجود می آیند مانند بوکسیت.

هوازدگی اگربه شکل طبیعی باشد جنبه منفی ندارد ولی اگربه وسیله فعالیت های انسان ،هوازدگی تشدید شود آثار زیانباری به دنبال دارد مانند افزایش فرسایش خاک وپرشدن دریاچه پشت سدها دراثرتشدیدهوازدگی و فرسایش و…

۲- هر یک از تصاویر زیر، کدام نوع هوازدگی را نشان می دهد؟

الف- هوازدگی فیزیکی 
ب -هوازدگی شیمیایی با باران اسیدی 
پ- هوازدگی شیمیایی با گیاهان 
ت- هوازدگی فیزیکی با حیوانات 

جمع آوری اطلاعات صفحه ۶۴ زمین شناسی 

دربارە خاک مناطق مختلف آب و هوایی، اطلاعات جمع آوری و جدول زیر را کامل کنید

فکر کنید صفحه ۶۴ زمین شناسی 

در هر یک از تصاویر زیر که نمونه ای از فرسایش زمین را نشان می دهد، کدام عامل فرسایشی، دخالت بیشتری دارند؟

دراین دو تصویرباد نقش بیشتری درفرسایش دارد ولی عامل اصلی چنین چشم اندازهایی فرسایش آبی بادی است درگذشته دراین مناطق باران زیادی می باریده است و دراثر وقوع سیلاب های سهمگین ،شیارهایی به وجود آمده است و سپس با کاهش باران و بیابانی شدن منطقه ،باد شیارهایی به وجود آمده را تغییرداده است و هنوز این عمل ادامه دارد وشیارها را فرسایش می دهد.

گفت و گو کنید صفحه ۶۵ زمین شناسی یازدهم

دربارە اثرات مثبت و منفی فعالیت های انسان در فرسایش خاک گفت وگو کنید.
تحقیقات جدید نشان میدهد انسان هم اکنون مهمترین عامل فرسایش خاکهای سطحی زمین محسوب می شود و نقش تخریبی آن در این زمینه از نقش عوامل طبیعی بیشتر است .
روند فرسایش خاکهای سطحی زمین توسط انسان هم اکنون بین ده تا ۱۵ برابر سریعتر از همین فرایند به شکل طبیعی است .
نقش انسان در فرسایش زمین از مدتها قبل توسط محققان شناسایی شده اما بروس ویلکینسون زمینشناس این دانشگاه و همکارانش در مطالعهای جدید، میزان فرسایش صورت گرفته توسط انسان را با سایر عوامل طبیعی مقایسه کردهاند .
اطلاعات جمعآوری شده از سرتاسر جهان توسط این محققان نشان میدهد هر سال ۷۵ گیگاتن(۷۵ میلیارد تن) از خاکهای سطحی زمین دچار فرسایش میشود .
به گفته ویلکینسون، تا پیش از آغاز فرسایش زمین توسط انسان، این فرایند به شکل طبیعی و طی میلیونها سال توسط باد، آب و یخچالهای طبیعی به مرور صورت میگرفت اما هماکنون انسان با شدت بسیار زیاد در حال فرسودن خاک زمین است که به ترتیب، کشاورزی، ساخت و ساز و معدنکاوی مهمترین فعالیتهای انسان هستند که سبب فرسایش زمین میشود

فکرکنید صفحه ۶۵ زمین شناسی یازدهم

هر یک از پیامدهای زیر، مربوط به کدام نوع بارندگی (آرام و کوتاه آرام و طولانی شدید)است؟ 
نفوذ آب به آبخوان( آرام و طولانی)
فرسایش خاک(شدید)
وقوع سیل(شدید)
ایجاد رواناب(آرام و کوتاه)

جمع آوری اطلاعات صفحه ۶۶ زمین شناسی یازدهم

در مورد فرسایش خاک و عوامل مؤثر بر آن، اطلاعاتی جمع آوری کنید و به پرسشهای زیر پاسخ دهید .
۱- برای افزایش نفوذپذیری خاک، به منظور کاهش رواناب، چه اقدامی می توان انجام داد؟
افزایش پوشش گیاهی درمنطقه و جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی درمنطقه 
آتش نزدن زمین های کشاورزی و… 

۲- آتش زدن زمین های کشاورزی پس از برداشت محصول، چه تأثیری بر فرسایش خاک دارد؟
آتش سوزی هر ساله این محصولات خسارات مالی فراوانی به کشاورزان و اقتصاد جامعه وارد می آورد، لذا با توجه به اینکه که محصول گندم بسیار خشک و سریع الاشتعال است و وزش باد نیز از عواملی است که موجب تسریع و شدت آتش سوزی می شود، همه موارد فوق باعث از بین رفتن یک سال زحمت و تلاش کشاورز و ضرر و زیان به اقتصاد کشورمان می گردد. بنا بر این به کشاورزان محترم توصیه می گردد که جدا از آتش زدن بقایای بعد از برداشت گندم و جو خودداری نمایند. زیرا بازمانده محصول گندم (سفال گندم) برای زمین مفید و نوعی کود و پوشش محسوب می گردد. با آتش زدن سفال گندم باعث فقیرتر شدن زمین خود از نظر مواد آلی و همچنین آب قابل دسترس نشوید

همچنین ببینید: سوالات فصل سوم زمین شناسی یازدهم

تهیه و تنظیم  پاسخ فعالیت های فصل سوم زمین شناسی یازدهم : جناب آقای محسن یوسفی