در این نوشته با جواب باهم بیندیشیم صفحه 5 شیمی دوازدهم رشته تجربی و ریاضی همراه شما هستیم.
جواب باهم بیندیشیم صفحه 5 شیمی دوازدهم
1- چربی‌ها، مخلوطی از اسیدهای چرب 1 و استرهای بلند زنجیر (با جرم مولی زیاد) هستند. با توجه به شکل‌های زیر به پرسش‌های داده شده پاسخ دهید.
آ) کدام یک فرمول ساختاری یک اسید چرب و کدام یک فرمول ساختاری یک استر با جرم مولی زیاد را نشان میدهد؟ چرا؟
شکل (۱) ساختار یک اسید چرب و شکل (۲) فرمول یک استر سنگین است؛ زیرا شکل (۱) دارای یک گروه عاملی کربوکسیل (عامل اسیدی) و شکل (۲) دارای گروه (عاملی استری) است.
ب) بخش‌های قطبی و ناقطبی هر مولکول را مشخص کنید.
پ) دانش آموزی الگوی زیر را برای نمایش یک مولکول اسید چرب و یک استرسنگین ارائه کرده است. در هر یک از این مولکول‌ها بخش قطبی و بخش ناقطبی را مشخص کنید.
ت) نیروی بین مولکولی غالب در چربی‌ها از چه نوعی است؟ چرا؟
واندروالس ، زیرا بخش بزرگی از مولکول را بخش ناقطبی ( زنجیر بلند کربنی ) تشکیل داده است.
ث) چرا چربی‌ها در آب حل نمی‌شوند؟ توضیح دهید.
چربی‌ها دارای مولکولهای ناقطبی هستند و نیروهای جاذبهٔ وان‌دروالسی بین مولکولهای آنها برقرار است؛ در نتیجه مواد قطبی نمی‌توانند مواد ناقطبی را در خود حل کنند؛ زیرا بین آنها جاذبهٔ بین مولکولی مشابه وجود ندارد. یا به عبارت دیگر بخش بزرگی از مولکولهای چربی را زنجیر‌های بلند هیدروکربنی تشکیل میدهد که آب‌گریز هستند و انحلال بسیار ناچیزی در آب دارند.
2- صابون را میتوان نمک سدیم اسید چرب دانست. فرمول همگانی این نوع صابونها که جامد هستند، RCOONa بوده که در آن R یک زنجیر هیدروکربنی بلند است. ساختار زیر نوعی صابون را نشان میدهد. با توجه به آن به پرسشها پاسخ دهید.
مخلوط صابون مایع و روغن
آ) بخش‌های قطبی و ناقطبی آن را مشخص کنید.
ب) کدام بخش صابون آب دوست و کدام بخش است؟
بخش قطبی ، آبدوست و بخش ناقطبی آن ، آب گریز است .
پ) هر گاه مخلوط مقداری از این صابون و آب را هم بزنید، مولکولهای صابون در سرتاسر مخلوط پخش می‌شوند. از این تجربه درباره نیروهای جاذبه بین صابون و آب چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟ توضیح دهید.
نیروی جاذبهٔ میان مولکولهای آب و صابون به اندازه‌ای است که سبب حل شدن و پخش شدن صابون در آب می‌شود و به عبارت دیگر نیروی جاذبهٔ میان مولکولهای آب و صابون از میانگین نیروهای جاذبهٔ میان مولکولهای آب و مولکولهای صابون بیشتر است.
ت) هرگاه مقداری صابون مایع را در روغن بریزید و مخلوط را به هم بزنید، مخلوطی مانند شکل فوق به دست می‌آید. با توجه به این مشاهده، درباره درستی جمله زیر گفت‌وگو کنید.
«صابون ماده‌ای است که هم در چربی‌ها و هم در آب حل می‌شود.»
با توجه به شکل در می‌یابیم که صابون از بخش ناقطبی خود توانسته است چربی را در خود حل کند، چربی حل شده در زنجیر هیدروکربنی بلند صابون توسط بخش قطبی آن (کربوکسیلات) در آب پخش می‌شود. به این ترتیب صابون با داشتن هر دو بخش قطبی و ناقطبی قادر است هم در چربی و هم در آب حل شود.