جواب تفسیر کنید صفحه ۴۳ جامعه شناسی دهم

در این نوشته با جواب تفسیر کنید صفحه ۴۳ جامعه شناسی دهم همراه شما هستیم

جواب صفحه ۴۳ جامعه شناسی دهم

اگرچه انسان امروزی براساس تجربیات واقعی، استعمار را به معنی استثمار در می یابد؛ ولی در سده های پیشین، نظریه استعمار به معنای طلب آبادانی برای جوامع عقب مانده بود. دربارۀ نظریه استعمار، تحقیق کنید. این نظریه محصول کدام یک از دیدگاه های بالا بود؟ نظریه استعمار را براساس آن دیدگاه، تفسیر کنید.

نظریه استعمار، به‌ویژه در سده‌های پیشین، عمدتاً بر اساس دیدگاه تمدن‌گرایی و نژادپرستی فرهنگی شکل گرفته است. این نظریه بر این باور استوار بود که جوامع اروپایی به عنوان جوامعی پیشرفته و متمدن، وظیفه دارند جوامع “عقب‌مانده” یا “ابتدایی” را به سطح بالاتری از تمدن و فرهنگ هدایت کنند. در واقع، استعمار به‌عنوان طلب آبادانی یا ماموریت متمدن‌سازی توجیه می‌شد، که این امر در پوشش توسعه، پیشرفت و آبادانی صورت می‌گرفت.

این نظریه بر پایه دو ایده‌ اساسی بنا شده بود:

1. تفوق فرهنگی و نژادی: استعمارگران اروپایی خود را از لحاظ فرهنگی و نژادی برتر از جوامع بومی و مستعمره‌شده می‌دانستند و معتقد بودند که باید این جوامع را از “جهل”، “بربریت” و “عدم پیشرفت” نجات دهند. در این چارچوب، تمدن اروپایی به عنوان الگویی برای پیشرفت در نظر گرفته می‌شد، و دیگر جوامع باید آن را پذیرفته و به آن نزدیک شوند.
2. ماموریت متمدن‌سازی: براساس این نظریه، قدرت‌های استعمارگر نقش خود را به عنوان ماموران تمدن تلقی می‌کردند. آن‌ها با ادعای آبادانی و توسعه، در واقع سلطه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خود را بر جوامع دیگر اعمال می‌کردند. این دیدگاه، استعمار را نه به عنوان استثمار، بلکه به عنوان راهی برای هدایت جوامع “عقب‌مانده” به سوی پیشرفت و رفاه معرفی می‌کرد.

تفسیر نظریه استعمار براساس این دیدگاه:

براساس دیدگاه تمدن‌گرایی، استعمار نوعی “رسالت” برای آبادانی و پیشرفت جوامع عقب‌مانده تلقی می‌شد. استعمارگران ادعا می‌کردند که با وارد کردن علوم، فناوری و قوانین اروپایی به این جوامع، آن‌ها را از وضعیت عقب‌ماندگی به وضعیت متمدن‌تری هدایت می‌کنند. در این نظریه، استعمارگر به عنوان کسی معرفی می‌شد که “دانش و تمدن” را به جوامع دیگر منتقل می‌کند و جامعه بومی نیز باید این هدیه را بپذیرد تا بتواند به سعادت و پیشرفت دست یابد.

منتقدین این نظریه بعدها نشان دادند که این “ماموریت متمدن‌سازی” در واقع نوعی پوشش برای استثمار منابع، نیروی کار و کنترل سیاسی بود و به هیچ وجه با هدف واقعی آبادانی و رفاه جوامع بومی همخوانی نداشت. این تفسیر بر اساس نگاهی تک‌بعدی و تبعیض‌آمیز به فرهنگ‌ها و تمدن‌های دیگر شکل گرفته بود که در نهایت به استثمار و سلطه منجر شد.