معنی شعر به نام خداوند جان خرد فارسی نهم (ستایش) + آرایه های ادبی (قلمرو ها) و معنی کلمات

در این نوشته با معنی شعر به نام خداوند جان خرد فارسی نهم همراه شما هستیم.

معنی شعر به نام خداوند جان خرد فارسی نهم

شعر «ستایش: به نام خداوند جان و خرد»:

ستایش

به نام خداوند جان و خرد

• شاعر: فردوسی
• قالب شعر: مثنوی
• اثر: شاهنامه

به نام خداوند جان و خرد/ کزین برتر اندیشه بر نگذرد

به نام خدایی که انسان را آفرید و به او عقل داد. و اندیشۀ آدم از این بالا تر نمی رود و به حقیقت خدا پی نمی برد.

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
خرد	دانش	اندیشه	فکر

مفهوم بیت:

ذهن انسان ، قادر به شناخت خداوند نیست.

آرایه ادبی:

خرد و اندیشه ← مراعات نظیر

قلمرو زبانی: کزین: مخفف که از این / برگذشتن: عبور کردن، بالاتر رفتن / اندیشه در مصراع دوم نهاد / ایهام: خداوند در دو معنی ۱- آفریننده ۲- «وند» در خداوند دو معنا دارد. اگر در معنی الله به کار رود وند مفهوم توصیف دارد و اگر در معنی صاحب به کار رود در معنی شباهت است. / خداوند جان و خرد: گروه اسمی [خداوند: هسته]

قلمرو ادبی: مراعات نظیر: جان، خرد و اندیشه / شاید بشود در مصرع دوم نوعی تشخیص برای اندیشه

قلمرو فکری: با نام خدایی آغاز می‌کنیم که آفریننده روح و عقل و آدمی است‏؛ هیچ فکری نمی‌تواند از این اندیشه بالاتر و برتر برود.

خداوندِ نام و خداوندِ جای /خداوندِ روزی دهِ رهنمای

خداوندی که صاحب نام ها و مکان هاست. خداوندی که روزی دهنده و راهنمای انسان است .

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
خداوند	صاحب، دارنده	جای	مکان

مفهوم بیت:

خداوند، به وجود آورندۀ تمام جهان است .

آرایه ادبی:

واج آرایی حروف «خ» و «ن»

قلمرو زبانی: خداوند: صاحب / نام: اسامی انسان‌ها و تمام موجودات / جای: مکان / ترکیب وصفی: خداونده روزی ده – خداوند رهنمای

قلمرو ادبی: تکرار: واژه خداوند

قلمرو فکری: او خدایی است که آفرینندۀ همه چیز است؛ جهان مادی و جهان آخرت، خدایی که روزی می‌رساند و راه را به ما نشان می‌دهد.

خداوند کیوان و گردان سپهر/ فروزندۀ ماه و ناهید و مهر

خداوند، خالق بلندترین ستاره و گردانندۀ آسمان، روشن کنندۀ ماه و ناهید و خورشید است.

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
مِهر	خورشید	گردان	گردنده
فروزنده	روشن کننده	ناهید	سیارۀ زُهره
کیوان	بلندترین ستاره »زُحل «

آرایه ادبی:

کیوان، ماه، ناهید، مهر← مراعات نظیر

قلمرو زبانی: کیوان: سیارهٔ زحل / گردان سپهر: آسمان گردان و چرخنده {در گذشته باور بر این بود که زمین ثابت است و خورشید به دور آن می‌چرخد} / فروزنده: روشن کننده / ناهید: سیارهٔ زهره / مهر: خورشید / ترکیب اضافی: خداوند کیهان- خداوند سپهر گردان- فروزندهٔ ماه- فروزندهٔ ناهید- فروزندهٔ مهر / ترکیب وصفی: سپهر گردان / کل بیت: یک گروه اسمی [هسته: خداوند]

قلمرو ادبی: مراعات نظیر: کیوان، سپهر، ماه، ناهید، مهر

قلمرو فکری: خداوند همه چیز را آفریده است؛ کیوان بالاترین سیاره آسمان، آسمان گردنده، ماه پر نور و سیارۀ ناهید و خورشید

به بینندگان آفریننده را /نبینی، مرنجان دو بیننده را

با چشمانت نمی توانی خدا را ببینی پس به چشم هایت زحمت نده.

واژه	معنی واژه
بیننده	چشم

مفهوم بیت:

خداوند را با حواس مادی و چشم نمی توان دید و درک کرد.

قلمرو زبانی: بیننده: چشم، بینندگان جمع آن است / مرنجان: اذیت نکن / دوبیننده: دو چشم / بینندگان: متمم/ آفریننده و دوبیننده: مفعول / نبینی و مرنجان: فعل / کل بیت: دو جمله

قلمرو ادبی: واج‌آرایی «ن» / تلمیح به آیۀ (لا تدرکه الابصار و هو یدرک الابصار) چشم‌ھا او را نمی‌بینند؛ ولی او ھمه چشم‌ھا را می‌بیند.

قلمرو فکری: تلاش برای دیدن خداوند کار بیهوده‌ای است و این کار به جز آزردن و رنجاندن چشم‌ها، فرجامی ندارد.

نیابد بدو نیز، اندیشه راه/ که او برتر از نام و از جایگاه

هیچ کس نمی تواند خدا را چنان که شایسته است، ستایش کند، پس برای بندگی و اطاعت خدا آماده باشیم.

واژه	معنی واژه
جایگاه	مکان

آرایه ادبی:

راه نیافتن ← کنایه از درک نکردن عقل و اندیشه

قلمرو زبانی: بدو: به او / برتر: بالاتر / جایگاه: مکان / نیابد: فعل / بدو: (به او) حرف اضافه و متمم / «او» در مصراع دوم: نهاد / برتر: مسند / راه نیافتن: نشناختن، کنایه از ناتوانی و سردرگمی / فعل در مصراع دوم حذف شده است. «برتر از نام و جایگاه» گروه مسندی است و «برتر» هسته است.

قلمرو ادبی: راه نیافتن اندیشه: کنایه از ناتوانی

قلمرو فکری: مسائلی است که با چشم دیده می‌شود. از این روی، آنچه که فراتر از دیدن و احساس انسان باشد، غیر قابل درک و فهم است. / قرابت معنایی با بیت اول [مفهوم: ناتوانی انسان از شناخت ذات خداوند]

همچنین ببینید: معنی شعر آفرینش همه تنبیه خداوند دل است فارسی نهم

ستودن نداند کس او را چو هست/  میان، بندگی را ببایدت بست

هیچ کس نمی تواند خدا را چنان که شایسته است، ستایش کند، پس برای بندگی و اطاعت خدا آماده باشیم.

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
ستودن	ستایش کردن	میان	کمر

آرایه ادبی:

میان، بندگی را ببایدت بست ←  کنایه از آماده شدن برای بندگی خدا

هست، بست  ← جناس

واج آرای حرف «ب»

قلمرو زبانی: ستودن: ستایش کردن/ نداند: نمی‌تواند (دانستن در قدیم به معنای توانستن نیز به کار می‌رفته است) / میان: کمر/ ببایدت: بر تو لازم است، «ت» ضمیر پیوسته دوم شخص مفرد است. در خواندن این واژه دقت شود که به خاطر حفظ آهنگ و ریتم شعر، حرف «د» خوانده نشود. (به صورت «ببایَت» بخوانید) / ستودن: مصدر / نداند: فعل / کَس: نهاد / بیت: سه جمله

قلمرو ادبی: میان بستن: کنایه از آماده شدن برای کاری / ھست و بست: جناس

قلمرو فکری: چون خداوند را آنچنان که شایسته اوست، نمی‌توانیم بشناسیم، پس آن چنان که شایستۀ اوست، وی را نمی‌توانیم ستایش کنیم. بنابراین، باید چون و چرا درباره خداوند را کنار بگذاریم و کمر بندگی برای اطاعت خداوند ببندیم.

توانا بود هرکه دانا بود/ز دانش، دل پیر، برنا بود

هرکس دانش کسب کند در زندگی موفق است. به وسیلۀ دانش، دل انسان پیر، جوان می شود.

واژه	معنی واژه
برنا	جوان

مفهوم بیت:

                        هرکس دانا باشد، توانایی انجام کارها را دارد.

قلمرو زبانی: ز: مخفف «از/» برنا: جوان / ھرکه: ھر کس، واژۀ «ھر» ھمیشه صفت مبھم است / هرکه: نهاد / توانا و دانا هر دو مسند هستند / ز: حرف اضافه / دانش: متمم / برنا: مسند / بود: فعل اسنادی / بیت سه جمله

قلمرو ادبی: پیر و برنا: تضاد

قلمرو فکری: انسان دانا و آگاه در انجام کارها موفق و پیروز است. آگاهی و دانش سبب شادابی و نشاط دل انسان می‌شود.