معنی شعر درس پنجم فارسی دهم-بیداد ضالمان

در این نوشته با معنی شعر درس پنجم فارسی دهم همراه شما دهمی ها هستیم.

معنی شعر درس پنجم فارسی دهم

هم مرگ، بر جهان شما نیز بگذرد / هم رونقِ زمان شما نیز بگذرد

مرگ به سراغ شما نیز خواهد آمد / رواج و گرمی بازار شما هم با آمدن مرگ به پایان میرسد.

قلمرو ادبی:
جهان: مجاز از زندگی / رونق زمان: کنایه از رونق و شکوه دوران

وین بوم محنت از پی آن تا کُند خراب / بر دولتْ آشیان شما نیز بگذرد

رنج و سختی ، جغد شوم و ویرانگری است که به ما بسنده نمیکند؛ شما را نیز خانه خراب خواهد کرد.

قلمرو زبانی:
بوم : جغد / محنت : رنج / از پی: به خاطر / دولت آشیان : آشیانِ دولت ، خانۀ خوشبختی )مرکب(
قلمرو ادبی:
بوم محنت: اضافه تشبیهی بوم) جغد(: نماد شومی / بوم محنت بر آشیان کسی گذشتن: کنایه از نابودی قدرت و اعتبار

آب اجل که هست گلوگیر خاص و عام/ بر حلق و بر دهانِ شما نیز بگذرد

مرگ که به هیچ کس رحم نمیکند و دامنگیر همه میشود به سراغ شما نیز خواهد آمد

قلمرو زبانی:
اجل : مرگ / گلوگیر : مرکب / خاص و عام : همۀ مردم
قلمرو ادبی:
آب اجل: اضافه تشبیهی / مصراع اول: تشخیص / خاص و عام: مجاز از همه / تلمیح به آیه » کل نفس ذائقۀ الموت« / آب اجل
بر حلق کسی گذشتن کنایه از: مرگ و نابودی

چون دادِ عادلان به جهان در، بقا نکرد / بیداد ظالمان شما نیز بگذرد

وقتی عدالت و دادپروری عادلان، در جهان باقی نماند / پس ظلم و ستم شما ظالمان نیز پایدار نخواهد ماند.

*ارتباط معنایی دارد با:
۱ -ما بارگه دادیم این رفت ستم بر ما / بر قصر ستم کاران تا خود چه رسد خذلان ) خاقانی(
۲ -نماند همی نیک و بد پایدار

قلمرو زبانی:
چون : حرف ربط وابسته ساز / داد: عدالت و انصاف / بقا : باقی / بیداد : بی عدالتی ، ظلم آوردن دو حرف اضافه برای یک متمم از نشانه های سبک قدیم است ؛ به جهان در .

قلمرو فکری :
وقتی عدالت و دادپروری عادلان، در جهان باقی نماند / پس ظلم و ستم شما ظالمان نیز پایدار نخواهد ماند.

در مملکت چو غرّشِ شیران گذشت و رفت / این عوعوِ سگانِ شما نیز بگذرد

وقتی فریاد و غرّش شیرمردان و انسانهای دلیر باقی نماند پس این پارس کردنهای شما فرومایگان نیز از بین خواهد رفت.) زوال
پذیری شکوه و قدرت ظاهری انسان های پست و فرومایه)

قلمرو ادبی:
شیران : مبارزان، انسان های بزرگ و شجاع سگان: افراد پست

قلمرو ادبی:
استعاره : شیران ، سگان

بادی که در زمانه بسی شمع‌ها بکُشت / هم بر چراغدان شما نیز بگذرد

حوادث روزگار که قدرتهای زیادی را از بین برد، روزی شکوه و رونق شما را نیز از بین خواهد برد.) این بادِ مرگ ، چراغ زندگی شما را نیز خاموش خواهد کرد.

قلمرو زبانی:
چراغدان : وندی
قلمرو ادبی:
استعاره : باد، استعاره از مرگ ، شمع، استعاره از وجود انسان های بزرگ/ چراغدان: استعاره از زندگی / باد بکشد: تشخیص / باد
بر شمع و چراغدان وزیدن: کنایه از مرگ و نابودی / تلمیح به آیۀ: » کل نفس ذائقۀ الموت«

زین کاروانسرای، بسی کاروان گذشت / ناچار، کاروانِ شما نیز بگذرد

به این دنیا که همانند کاروانسرا است افراد زیادی آمدند و از آن رفتهاند پس شما نیز به ناچار دنیا را ترک خواهید کرد.

قلمرو زبانی:
کاروانسرا: دنیا / کاروان: زندگی ، انسان ها
قلمرو ادبی:
استعاره : کاروانسرا )دنیا( / کاروان در مصراع اول استعاره از انسان ها. کاروان دوم استعاره از عمر زندگی و حکومت

ای مُفتَخَر به طالع مسعود خویشتن / تأثیر اختران شما نیز بگذرد

ای کسی که به بخت و اقبال خود می نازی و به آن افتخار میکنی، این خوشبختی و خوش اقبالی شما نیز سپری خواهد شد.

قلمرو زبانی:
مفتخر: صاحب افتخار / مسعود: فرخنده، نیکو / اختران : ستارگان ) وندی ( / خویشتن : ضمیر مشترک
قلمرو ادبی:

تلمیح: اعتقاد قُدما بر این بود که ستارگان بر سرنوشت ما تأثیر دارند.
مصراع دوم کنایه از: بخت نیک شما نیز به پایان خواهد رسید

بر تیر جورتان ز تَحمّل سپر کنیم / تا سختی کمان شما نیز بگذرد

در مقابل ظلم و ستم شما صبر و بردباری میکنیم، تا دوران پر از سختی و ظلم و ستم شما نیز به پایان برسد.

قلمرو زبانی:
جور : ستم / سپر کردن: دفاع کردن / سختی کمان: قدرت

قلمرو ادبی:
اضافه تشبیهی : تیر جور ) جور مانند تیر است ( تشبیه : ز تحمل سپر کنیم» تحمّل مانند سپری است «
کنایه : سپر کردن : دفاع کردن/ سختی کمان شما نیز بگذرد : سرسختی و قدرت شما نیز تمام می شود

ای تو رمه سپُرده به چوپانِ گرگْ طبع / این گرگی شبان شما نیز بگذرد

ای کسی که مردم را به دست کارگزاران درنده خو سپردهای، این درنده خویی کارگزاران شما نیز از بین خواهد رفت.

قلمرو زبانی:
رمه: گله / گرگ طبع: گرگ صفت، درنده خو /شبان: چوپان

قلمرو ادبی:
رمه: استعاره از )مردم( / چوپان: استعاره از)کارگزاران ظالم درنده خو( / گرگی: استعاره از رفتار ظالمانه / شبان: استعاره از
) حاکمان ظالم( / گرگ، رمه، چوپان، شبان: مراعات نظیر

برای مشاهده دیگر دروس گام به گام فارسی دهم روی عبارت لینک دار کلیک کنید