در این نوشته با معنی شعر شکوه چشمان تو فارسی دوازدهم همراه شما هستیم.
معنی شعر شکوه چشمان تو فارسی دوازدهم
۱- آه این سر بریده ماه است در پگاه؟ یا نه ! سر بریده خورشید شامگاه؟
قلمرو زبانی : آه : شبه جمله پگاه : صبح زود سر بریده خورشید شامگاه : وابسته وابسته ( مضاف الیه مضاف الیه) بیت چهار جمله است .
قلمرو ادبی: سر ماه ، سر خورشید: اضافه استعاری و تشخیص مراعات نظیر : ماه و خورشید واج آرایی کسرها سر: تکرار/ شیوه بلاغی / استفهام انکاری تضاد: پگاه و شامگاه / تشبیه: (تجاهل العارف ) جناس: آه، ماه
قلمرو فکری : آیا این شهید سر بریده همچون ماهی است که در پگاه طلوع کرده است؟( شاعر تصویر هلال ماه را به سربریدگی آن تعبیر می کند) یا خورشید سر بریده است در هنگام غروب ( خورشید به هنگام غروب خونین و سرخ رنگ است چنان که شهید )
مفهوم : بریده شده سر شهید حججی به دست داعش و نورانیت شهید
٢- خورشید، بی حفاظ نشسته به روی خاک؟ یا ماه بی ملاحظه افتاده بین راه؟
قلمرو زبانی: بی حفاظ : درست و بعینه ، قید / بی ملاحظه : قید حالت ابیت به شیوه بلاغی
قلمرو ادبی: استعاره: « خورشید ، ماه » استعاره از شهید حججی / ماه و راه: جناس / تناسب: ماه و خورشید/ واج آرایی «۱»/ شیوه بلاغی
قلمرو فکری: بی ملاحظه ؛ ماه زیباست و بی ملاحظگی در مورد زیبا رو یعنی زیبایی خود را آشکارا در معرض دید قرار دادن. / این سر بریده ماه (شهید) است که بدون هیچ پوشش بر روی خاک قرار گرفته یا ماه است که با بی۔ توجهی در راه افتاده است. یا ای شهید این سر پر نور ، سر توست یا خورشید که بی پرده بر خاک افتاده و یا ماه است که بدون اینکه حالش رعایت شود بین راه افتاده است.
مفهوم : شهید حججی مظلومانه کشته شد ، نورانیت شهید
٣- ماه آمده به دیدن خورشید ، صبح زود خورشید رفته است سر شب سراغ ماه
قلمرو زبانی: صبح زود : احتمالا اشاره دارد به زمان شهادت شهید که صیح زود بوده است
قلمرو ادبی : تضاد : صبح زود ، سر شب / مراعات نظیر : ماه ، خورشید / استعاره : « خورشید » در مصراع اول و « ماه » در مصراع دوم ، استعاره از سرشهید حججی استعاره و تشخیص: ماه و خورشید / تکرار: ماه و خورشید واج آرایی:«د – س» تناقض در مصرع اول و دوم ماه صبح زود آمده و خورشید سر شب / شیوه بلاغی
قلمرو فکری : ماه با تمام زیبایی اش صبح زود به دیدن خورشید( شهید حججی آمده است . خورشید ( هنگام غروب سرخرنگ است) با تمام عظمت خود ابتدای شب به سراغ ماه (شهید حججی به دیدار شهید رفته است. یا ای شهید سر نورانی تو مانند ماه است که هنگام صبح به دیدن خورشید آمده یا مانند خورشید است که هنگام شب به دیدار ماه رفته است
مفهوم: عظمت مقام شهید
۴- حسن شهادت از همه حسنی فراتر است ای محسن شهید من ، ای حسن بی گناه
قلمرو زبانی: حسن : زیبایی قلمرو ادبی: تلمیح به آیه ۵۲ سوره توبه احدی الحسنین | تکرار حسن / استعاره: ای
حسن بیگناه قلمرو فکری : زیبایی شهادت، از همه زیبایی ها فراترو ارجمندتر است و توای محسن شهید، آن شهید زیبای من هستی. ۵- ترسم تو را ببیند و شرمندگی کشد یوسف ، بگو که هیچ نیاید برون ز چاه
قلمرو زبانی: تو: مفعول یوسف : نهاد / هیچ : قید ، ضمیر مبهم / شرمندگی: مفعول / چاه: متمم / برون ز چاه: قید پنج جمله قلمرو ادبی : تلمیح دارد به داستان حضرت یوسف (ع) / می ترسم : ایهام دارد الف) یقین دارم، مطمئنم ب) واهمه دارم، می ترسم / تشبیه تفضیل: شهید مانند یوسف و زیباتر از اوست.
قلمرو فکری : یوسف که خود در زیبایی مثل است، می ترسم با تجلی زیبایی تو، از زیبایی خویش شرمنده شود؛ پس ای یوسف، خود را آشکار نکن مفهوم : زیبایی شهید حججی به شکل اغراق گونه در مقابل زیبایی یوسف ، زیبایی باطنی شهید
۶- شاهد ، نیاز نیست که در محضر آورند در دادگاه عشق ، رگ گردنت گواه
قلمرو زبانی: شاهد: گواه امحضر : دادگاه احذف فعل به قرینه معنوی در مصرع دوم / رگ گردن تو: وابسته وابسته دادگاه عشق: ترکیب اضافی بیت سه جمله دارد.
قلمرو ادبی : دادگاه عشق : تشبیه اضافی/ استعاره و تشخیص : گواهی دادن رگ گردن / شاهد : ایهام تناسب (الف شهادت دهنده ب) زیبا رو که در این بیت مدنظر نیست و با عشق تناسب دارد) / تلمیح: گواه شدن اعضای بدن آیه ۶ سوره یس آرگ: مجاز از کل وجود واج آرایی «د» و «گ»
قلمرو فکری : نیازی نیست در دادگاه عشق برای تو شاهد و گواه بیاورند؛ زیرا، رگ گردن تو، خود گواهی خواهد داد که در راه عشق شهیدشده ای.شاعر به ویژگی های عاشق شهادت بودن، اسارت و شرافت شهید اشاره دارد.
مفهوم : بی نیاز بودن عاشق از گواه و شاهد
۷- دارد اسارت تو به زینب اشارتی از اشتیاق کیست که چشمت کشیده راه؟
قلمرو زبانی: شیوه بلاغی / مصراع اول یک جمله دارد / مصراع دوم یک جمله مرکب / اسارت : نهاد اتو : مضاف الیه
قلمرو ادبی : چشم کشیده : کنایه از منتظر هستی بیت، تلمیح دارد به واقعه عاشورا و اسارت حضرت زینب ( س ) چشم :مجازا نگاه اجناس : اشارت و اسارت
قلمرو فکری : این اسارت تو ما را به یاد اسارت حضرت زینب ( س ) می اندازد؛ زینب محو تماشای سر برادر شده بود، تواز اشتیاق چه کسی است که این گونه محو تماشاشده ای؟
مفهوم : تحمل اسارت مانند حضرت زینب / اشتیاق دیدار مولا
۸- از دور دست می رسد آیا کدام پیک؟ ای مسلم شرف ، به کجا می کنی نگاه؟
قلمرو زبانی: شهید حججی را همان مسلم بن عقیل می داند که به سوی کوفه انگار فرستاده شده است؛ ای مسلم شرف: ای کسی که در شرافت مثل مسلم هستی
قلمرو ادبی : تلمیح: ماجرای مسلم بن عقیل فرستاده امام حسین(ع) به سوی کوفه امسلم شرف: استعاره از شهید حججی / ایهام : مسلم ۱- مسلمان ۲- مسلم بن عقیل
قلمرو فکری : ای فرستاده امام حسین، از دور دست ها منتظر کدام پیک دیگری هستی؟ (درحالیکه خودت فرستاده هستی
مفهوم : شرافتمندی انتظار دیدار
۹- لبریز زندگی است نفس های آخرت آورده مرگ ، گرم به آغوش تو پناه
قلمرو زبانی: گرم : قید / لبریز: سرشار، پر ابیت دو جمله دارد البریز: مسند/ مرگ : نهاد / گرم : قید
قلمرو ادبی: متناقض نما ( پارادوکس) : لبریز زندگی است نفس های آخرت / تشخیص: مرگ به آغوش کسی پناه بیاورد احس آمیزی: آورده مرگ، گرم به آغوش تو پناه / آورده مرگ، گرم به آغوش تو پناه:کنایه از با شوق مرگ را پذیرفتی
قلمرو فکری: نفس های آخر تو، نشانه مرگ تور پایان کارتونیست بلکه امید زندگی است، برای همین است که مرگ به تو پناه آورده است تا پایان کار نباشد و از شهادت تو، زندگی بگیرد.
مفهوم : نترسیدن از مرگ
۱۰- یک کربلا شکوه به چشمت نهفته است ای روضه مجسم گودال قتلگاه
قلمرو زبانی: یک کربلا شکوه : « کربلا » ممیز / نهفته است : ماضی نقلی / روضه : روضه خوان / حذف به قرینه معنوی روضه مجسم گودال قتلگاه : وابسته وابسته
قلمرو ادبی : تلمیح : به واقعه عاشورا و گودال قتلگاه که پیکر مطهر امام حسین(ع) در آن افتاد و در آنجا به شهادت رسید نیز با توجه « روضه » اشاره ای دارد به روضه خوانی در سوگ حضرت. روضه : ایهام 1- ذکر مصیبت ۲- بهشت / ای روضه ……. : استعاره از شهید / تشبیه: چشم شهید درشکوهمندی به کربلا/ مصرع اول کنایه از با شکوه بودن شهید
قلمرو فکری : توزنده کننده عظمت و شکوه حادثه کربلایی. تو تجسم بخش گودالی هستی که سر مبارک امام حسین در آن قرار داشت. پیکرت، گویی روضه خوانی است که واقعه گودال قتلگاه را به تصویر می کشد).ای کسی که برای سوگواری سر بریده امام حسین (ع) در گودال قتلگاه، نمونه تجسم یافته هستی.
مفهوم : شکوه مندی شهید / پیروی از امام حسین در شهادت
مرتضی امیری اسفندقه
درک و دریافت :
1- برای خوانش مناسب شعر ، بهتر است ترکیبی از کدام انواع لحن را به کار گیریم؟
با لحن تغزلی و حماسی
۲- با توجه به متن شعر خوانی به پرسش های زیر پاسخ دهید:
الف) در بیت های ششم تا هشتم ، شاعر به کدام ویژگی های شهید محسن حججی اشاره دارد؟
بیت ششم : سر بریده شهید / بیت هفتم : چشم به راه بودن / بیت هشتم : در انتظار بودن
ب) برای پاسداشت ارزش های قیام عاشورا و راه شهدا چه باید کرد؟
یاد و خاطره شهدا را باید در دلها و قلبها زنده نگه داشت.
تهیه کننده معنی شعر شکوه چشمان تو فارسی دوازدهم : گروه ادبیات فارسی اذربایجان شرقی
برای مشاهده سایر دروس گام به گام فارسی دوازدهم روی عبارت لینک دار کلیک کنید