سوالات متن درس ۱ تاریخ دهم انسانی+ پاسخ پرسش های نمونه

در این نوشته با سوالات متن درس ۱ تاریخ دهم انسانی همراه شما دهمی های انسانی هستیم در ادامه می توانید جزوه پرسش و پاسخ درس اول تاریخ پایه دهم رشته انسانی به همراه جواب پرسش های نمونه این درس را مشاهده کنید.

سری اول سوالات متن درس ۱ تاریخ دهم

۱ – تاریخ چیست؟

پاسخ: الف) مجموعه حوادث و رویدادهایی است که یک فرد یا یک جامعه از سر گذرانده است.

ب) علم و روش های علمی است که به وسیله آن، وقایع گذشته بر اساس شواهد و مدارک مطالعه و تحلیل می شوند؛ مثال تاریخ روابط اقتصادی ایران و هند در دوران اشکانیان.

پ) گاهی هم می گوییم منظورمان از آن، تعیینِ «تاریخِ» روز و ماه و سال است، یعنی همان تقویم سالانه. (مثل: ۱۳۹۵/۵/۲ هـ ش = هجری شمسی)

۲ – ویژگی های رویدادهای تاریخی چیست؟

پاسخ: الف) دور از دسترس و قابل مشاهده نیستند و نمی توان آن ها را به طور مستقیم درک کرد.

ب) تکرارناپذیرند و قابل تجربه نیستند.

پ) مجزا و مستقل نیستند و با یکدیگر رابطه علت و معلولی دارند.

نکته: انسان در تاریخ، نقش محوری و اساسی دارد و رویدادها و تحولات تاریخی در نتیجه کُنِش (عملکرد و اقدام) متقابل انسان ها با یکدیگر و با طبیعت، پدید آمده اند. نهادها، جوامع، کشورها و در یک کلام تمدن نیز پیامد کُنِش های فردی و جمعی انسان هاست.

۳ – تاریخ چه علمی است؟

پاسخ: علمی است که به مطالعه جنبه های مختلف زندگی انسان ها و جوامع گذشته می پردازد و علل و نتایج افکار و اَعمالشان را بررسی و تحلیل می کند.

۴ – هدف علم تاریخ چیست؟

پاسخ: شناخت و آگاهی نسبت به زندگی گذشتگان است که شامل تمامی جنبه های فکری، مذهبی، سیاسی، نظامی، اقتصادی، علمی و … می شود.

نکته: قدیمی ترین متن تاریخی که تاکنون کشف شده، تکه ای از سنگ نوشته ای به خط کهن مصری (هیروگلیف) است. در این سنگ نوشته نام تعدادی از فراعنه و برخی حوادث دوران آنان ذکر شده است. سنگ پالرمو، تکه ای از یک ستون سنگی مربوط به پادشاهی کهن مصر است.

۵ – درباره ی سنگ نوشته ی بیستون شرحی بنویسید.

پاسخ: سنگ نوشته ی بیستون که به دستور داریوش یکم، پادشاه هخامنشی بر سینه کوهی در شهر بیستون از توابع شهرستان هرسین در استان کرمانشاه کنونی کنده شده است، یکی از بزرگترین سنگ نوشته های جهان به شمار می رود. داریوش در این سنگ نوشته به برخی اقدامات خود از جمله سرکوب گئومات مُغ اشاره کرده است.

داریوش شاه گوید: این شاهی که گئومات مغ از کمبوجیه “پسر کورش بزرگ”ستانده دیرگاهان در “خاندان” ما بود. آن گئومات مغ (آن را) از کمبوجیه ستاند. هم پارس، هم ماد، هم سایر کشورها را او تصرف کرد و از آنِ خود نمود. او شاه شد. سپس من با چند مرد، آن گئومات مغ و آن هایی را که برترین مردان دستیار [او] بودند، کشتم. شاهی را از او ستاندم. به خواست اهَورَه مزدا من شاه شدم. (برای مطالعه)

۶ – بنویسید چرا سنگ نوشته بیستون به عنوان یک سند تاریخی معتبر محسوب می شود؟

پاسخ: زیرا اطّلاعات فراوانی از تحولات آن دوران بیان داشته است.

۷ – بنویسید چرا سنگ نوشته بیستون به عنوان یک سند تاریخی معتبر محسوب می شود؟

پاسخ: زیرا اطّلاعات فراوانی از تحولات آن دوران بیان داشته است.

۸ – خدای نامه (خدای نامک) چه متنی بوده است؟

پاسخ: کتاب هایی بوده که حاوی اسامی و اقدامات شاهان باستان بوده است.

(نکته: خدای نامه ها از زمان سامانیان وجود داشته است. نگارش خدای نامه ها، نشانه ی علاقه ی ایرانی ها به ثبت حوادث بوده است)

۹ – درباره ی کتاب هرودت شرحی بنویسید؟

پاسخ: تاریخ نگاری در مفهوم کامل آن، از قرن پنجم پیش از میلاد در یونان باستان و با ظهور مورّخ بزرگی بنام هرودت (پدر تاریخ) آغاز شد. کتاب تاریخ او که بخش عمده مطالب آن به شرح جنگ های یونان و ایران اختصاص دارد، کهن ترین و کامل ترین اثر تاریخی به جا مانده از عصر باستان است. [نام برخی از مورخان دوران اسلامی، عبارت است از طبری، بیهقی و ….]

۱۰ – درباره ی تاریخ افسانه های شرحی بنویسید؟

پاسخ: اقوام و جوامع باستانی، حتّی پیش از اختراع خط نیز به سرگذشت پیشینیان خود توجه و علاقه نشان می دادند. از این رو، سرگذشت قوم و اجتماع خود را معمولا از ابتدای آفرینش به صورت شفاهی و سینه به سینه نقل می کردند. این سرگذشت نامه ها آمیخته با افسانه و داستان های حماسی بود و بعدها که تاریخ نگاری آغاز شد، بخش هایی از آنها به کتاب های تاریخی نیز راه یافت.

۱۱ – درباره ی شیوه ی تاریخ نویسی قدیم شرحی بنویسید؟

پاسخ: تا قرن ۱۹ م. مورّخان اغلب به تنظیم، ثبت و نگارش وقایع می پرداختند و توجه زیادی به بررسی علل، آثار و نتایج رویدادهای تاریخی نداشتند. همچنین، بیشتر تمرکز آن مورّخان بر بیان حوادث سیاسی و نظامی و شرح حال فرمانروایان بود و به مسائل و موضوع های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اهمّیتی نمی دادند.

(نکته: برخی از وقایع نویسان به عنوان منشی در خدمت شاهان و حاکمان بودند و آنان را در مسافرت ها و جنگ ها همراهی می کردند. علاوه بر این، بعضی از مورّخان به اسناد و مدارک دولتی دسترسی داشتند و می توانستند از آن ها برای ثبت و نگارش رویدادها استفاده کنند.)

۱۲ – درباره ی شیوه نوین تاریخ نگاری شرحی بنویسید؟

پاسخ: در دوره ی رنسانس (قرن های ۱۶ تا ۱۸ م.) در اروپا شیوه نوینی در تاریخ نگاری پدید آمد. اساس این شیوه بر سنجش دقیق منابع، استناد به اسناد و مدارک معتبر و دوره ای از داستان پردازی بود.

۱۳ – ویژگی هایی تاریخ نگاری نوین چیست؟

پاسخ: الف) در این شیوه صرفاً به توصیف و شرح زندگانی و اقدامات فرمانروایان و امور سیاسی و نظامی محدود نمی شود؛ بلکه همه ابعاد زندگی پیشینیان (فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، هنری و..) را در برمی گیرد.

ب) در این شیوه صرفاً به ثبت و نقل رویدادهای گذشته بسنده نمی کند بلکه زمینه ها، علل، نتایج و آثار گوناگون حوادث تاریخی را نیز بررسی و تجزیه و تحلیل می نماید.

پ) در پژوهش های علمی تاریخ، از یافته های علوم و فنون مختلف مثل باستان شناسی، جامعه شناسی، فلسفه، جغرافیا، اقتصاد، زبان شناسی و گاه شماری استفاده می شود.

۱۴ – نام چند کتاب تاریخی را بنویسید؟

پاسخ: تاریخ بلعمی، تاریخ جهان گشای جوینی، ناسخ التّواریخ، تاریخ بیهقی، تاریخ طبری، شاهنامه فردوسی، کارنامه اردشیر بابکان، تاریخ هرودت (یونانی) تاریخ جنگ های ایران و یونان (پروکوپیوس)، کورش نامه گزنفون (یونانی)

۱۵ – مراحل پژوهش در تاریخ چیست؟

پاسخ: انتخاب موضوع، تدوین پرسش های تحقیق، شناسایی منابع، گردآوری و تنظیم اطلاعات، تحلیل وتفسیر اطلاعات، ارائه ی گزارش

الف) انتخاب موضوع؛ (معیارهای انتخاب موضوع: تازگی، فایده و اثر داشتن، دارای منابع و اطلاعات کافی باشد)

ب) تدوین پرسش های تحقیق؛ (پرسش ها علاوه بر آنکه هدف پژوهش را مشخص میکنند، مانع از به بیراهه رفتن می شوند.)

پ) شناسایی منابع؛ (پس از شناسایی منابع و اسناد تحقیق، میزان اعتبار، اهل پژوهش در تاریخ ارزیابی می کنند)

ث) گردآوری و تنظیم اطلاعات؛ (در این مرحله، اطلاعات مربوط به موضوع تحقیق را از منابع و اسناد استخراج، تنظیم و دسته بندی می نماید.)

ث) تحلیل و تفسیر اطلاعات؛ (شواهدی منابع، اسناد و مدارک)

ج) ارائه ی گزارش یافته ها و پژوهش

۱۶ – منابع پژوهش علمی در تاریخ از نظر درجه اهمیت و اعتبار را بنویسید.

پاسخ: الف) منابع دست اوّل یا اصلی

ب) دست دوم یا فرعی

۱۷ – منابع دست اوّل یا اصلی در تاریخ کدامند؟

پاسخ: به آثاری گفته می شود که در زمان وقوع حادثه یا نزدیک ترین زمان به وقوع آن، نوشته شده اند. به عبارت دیگر، نویسندگان این نوع منابع، خود ناظر رویدادها بوده اند و یا این که شرح ماجرا را از شاهدان واقعه شنیده اند.

۱۸ – منبع دست اوّل شامل چه مواردی می شوند؟

پاسخ: علاوه بر منابع مکتوب، تمامی آثار باستانی و تاریخی، شامل بناها، ابزارها، اشیا، سنگ نگاره ها و سنگ نوشته ها، سکه ها و هر وسیله ای که از گذشته به جای مانده است، به عنوان منبع دست اوّل محسوب می شوند.

۱۹ – منابع دست دوم یا فرعی چه منابعی هستند؟

پاسخ: به منابع، تحقیقات و آثاری گفته می شود که مدت ها پس از وقوع رویدادها و با استفاده از منابع دست اوّل، پدید آمده اند.

۲۰ – شهید مطهری درباره ی تاریخ چه گفته است؟

پاسخ: از نظر قرآن، تاریخ بشر و تحولات آن، بر طبق یک سلسله سُنَن (قوانین ثابت) صورت می گیرد و عزت ها، ذلتّ ها، موفّقیت ها و شکست ها، خوشبختی ها و بدبختی های تاریخی، حساب هایی دقیق و منظم دارد و با شناختن آن حساب ها و قانون ها می توان تاریخ حاضر را تحت فرمان درآورد و به سود سعادت خود و مردم از آن بهره گیری کرد.

۲۱ – سفارش امام علی به امام حسن درباره اهمیت مطالعه تاریخ را بنویسید؟

پاسخ: فرزندم، هر چند من به اندازه همه ی آنان که پیش از من بوده اند، نزیسته ام امّا در کارهاشان نگریسته ام و در سرگذشت هایشان اندیشیده و در آنچه از آنان مانده، رفته و دیده ام تا چون یکى از ایشان گردیده ام بلکه با آگاهى که از کارهاشان به دست آورده ام، گویى چنان است که با نخستین تا پسینشان به سر برده ام. پس از آنچه دیدم، روشن را از تاریک و سودمند را از زیانب ار باز شناختم و براى تو از هر چیز زبده آن را جدا ساختم و نیکویى آن را برایت جست و جو کردم و آن را که شناخته نبود از دسترس تو به دور انداختم.

۲۲ – قرآن درباره ی تاریخ چه سفارش نموده است؟

پاسخ: قصّه ی گذشتگان با ایشان بگوی، باشد که تفکر کنند! (اعراف/۱۷۶)

۲۳ – فواید و کارکردهای مطالعه تاریخ چیست؟

پاسخ: الف) منبع شناخت و تفکر: با کاوش در گذشته می توان از تجربیات و اندیشه های مردمان گذشته برای تقویت قدرت شناخت و تفکر بهره گرفت.

ب) بهره گیری از گذشته برای حال و آینده: دامنه شناخت و آگاهی تاریخی فقط محدود به گذشته نمی شود بلکه به درک زمان حال و ترسیم مسیر آینده نیز کمک می کند؛ زیرا رویدادهای تاریخی اگر چه در زمان معینی در گذشته به وقوع پیوسته اند. امّا آثار، نتایج و پیامدهای آن رویدادها، گذشته، حال و آینده را به یکدیگر پیوند می دهد.

مطالعه تاریخ به ما کمک می کند تا بفهمیم که فرهنگ ها و جوامع بشری چگونه و تحت تأثیر چه عوامل و شرایطی به وجود آمده، پیشرفت کرده و به وضع امروزی رسیده اند.

بدین گونه، علم تاریخ می تواند ما را در ارزیابی و شناخت درست اوضاع و شرایط کنونی جامعه خود و سایرین و نیز ترسیم افق آینده، کمک کند.

پ) تقویت حس میهن دوستی و هویت ملّی: مردمانی که برای نسل های متوالی، سرگذشت مشترکی داشته و در شادی ها و تلخی ها، موفقیت ها و شکست های هم شریک بوده اند. به طور طبیعی نسبت به سرزمین و گذشته خود، نوعی احساس علاقه و دلبستگی خاص پیدا می کنند.

۲۴ – فواید و کارکرد های مطالعه تاریخ چیست؟

پاسخ: حفظ میراث فرهنگ

گسترش افق دید انسان

تربیت و هدایت انسان

خودشناسی

پیش بینی آینده

شناخت بیشتر انسان ها

علاقه به میهن و حفظ آن

شناخت فرهنگ و تمدن

تفاهم و همگرایی جهانی

۲۵ – تاریخ چگونه به فهم زمان حال و درک مسائل پیشِ رویِ انسان ها و جوامع کمک می کند؟

پاسخ: مطالعه تاریخ به ما کمک می کند تا بفهمیم که فرهنگ ها و جوامع بشری چگونه و تحت تأثیر چه عوامل و شرایطی به وجود آمده، پیشرفت کرده و به وضعیت امروزی رسیده اند. بدین گونه، علم تاریخ می تواند ما را در ارزیابی و شناخت درست اوضاع و شرایط کنونی جامعه خویش و سایر جوامع و نیز ترسیم افق آینده، کمک کند.

۲۶ – تاثیر تاریخ را بر میهن دوستی و تقویت هویت ملی توضیح دهید.

پاسخ: مردمانی که برای نسل های متوالی، سرگذشت مشترکی داشته و در شادی ها و تلخی ها، موفقیت ها و شکست های هم شریک بوده اند، به طور طبیعی نسبت به سرزمین و گذشته خود، نوعی احساس علاقه و دلبستگی خاص پیدا می کنند.

۲۷ – تفاوت های تاریخ نگاری نوین را با وقایع نگاری توضیح دهید.

پاسخ: در وقایع نگاری، مورخان اغلب به تنظیم، ثبت و نگارش وقایع می پرداختند و توجه چندانی به بررسی علل، آثار و نتایج رویدادهای تاریخی نداشتند. علاوه بر آن عمده تمرکز این مورخان بر بیان حوادث سیاسی و نظامی و شرح حال فرمانروایان بود و به مسائل و موضوعات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اهمیتی نمی دادند.

در تاریخ نگاری نوین، اساس بر سنجش دقیق منابع، استناد به اسناد و مدارک معتبر و دوری از داستان پردازی قرار دارد.

در تاریخ نگاری نوین:

الف) علم تاریخ صرفا به توصیف و شرح زندگانی و اقدامات فرمانروایان و امور سیاسی و نظامی محدود نمی شود، بلکه همه ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، هنری و … جوامع گذشته را دربرمی گیرد.

ب) علم تاریخ صرفاً به ثبت و نقل رویدادهای گذشته بسنده نمی کند، بلکه زمینه ها، علل، نتایج و آثار حوادث تاریخی را نیز بررسی و تجزیه و تحلیل می نماید.

پ) در پژوهش های علمی تاریخ، از یافته های علوم و فنون مختلف مانند باستان شناسی، جامعه شناسی، فلسفه، جغرافیا، اقتصاد، زبان شناسی و … استفاده می شود.

۲۸ – رویدادها و تحولات تاریخی در نتیجه چه عواملی به وجود آمده اند؟

پاسخ: رویدادها و تحولات تاریخی در نتیجۀ کُنِش (عملکرد و اقدام) متقابل انسان‌ها با یکدیگر و با طبیعت، پدید آمده اند

۲۹ – تاریخ چیست؟

پاسخ: تاریخ، علمی است که به مطالعۀ جنبه های مختلف زندگی انسان‌ها و جامعه‌ها در گذشته می‌پردازد و علل و نتایج افکار و اَعمال پیشینیان را بررسی و تحلیل می‌کند

۳۰ – هدف علم تاریخ چیست؟

پاسخ: هدف علم تاریخ، شناخت و آگاهی نسبت به زندگی اجتماعی در گذشته است که شامل تمامی جنبه‌های فکری، مذهبی، سیاسی، نظامی، اقتصادی، علمی، حقوقی و هنری می‌شود

۳۱ – توجه انسان به ثبت و نگارش رویدادهای عصر خویش از چه زمانی آغاز شد؟

پاسخ: پس از اختراع خط در حدود ۵ هزار سال پیش، به تدریج توجه انسان به ثبت و نگارش رویدادهای عصر خویش جلب شد.

۳۲ – قدیمی ترین متن تاریخی که تا کنون کشف شده چیست؟

پاسخ: قدیمی‌ترین متن تاریخی که تاکنون کشف شده، سنگ نوشته‌ای به خط کهن مصری است که بیش از ۴ هزار سال قدمت دارد. در این سنگ نوشته نام تعدادی از فراعنه و برخی حوادث دوران آنان ذکر شده است

۳۳ – سنگ نوشته های باقی مانده از دوره هخامنشیان و ساسانیان نشان از چیست؟

پاسخ: از روزگار باستانی ایران به ویژه دورهٔ هخامنشیان و ساسانیان نیز سنگ نوشته‌هایی باقی مانده است که نشان از توجه ایرانیان به ثبت و ضبط وقایع تاریخی دارد

۳۴ – تدوین خدای نامه در نامه ها در زمان ساسانیان دلالت بر چه موضوعی دارد؟

پاسخ: می‌توان تدوین و نگارش (خدای نامک) در زمان ساسانیان را نمونه‌ای از دلبستگی ایرانیان به نگارش وقایع و ضبط سلسله حوادث تاریخی دانست

۳۵ – پدر تاریخ لقب جه کسی می باشد؟

پاسخ: هرودت

۳۶ – موضوع کتاب تاریخ هرودت بیشتر در مورد چیست؟

پاسخ: کتاب تاریخ او که بخش عمدهٔ مطالب آن به شرح جنگ‌های یونان و ایران اختصاص دارد

۳۷ – کهن ترین و کامل ترین کتاب تاریخی به جا مانده از عصر باستان چیست؟

پاسخ: تاریخ هرودت

۳۸ – چه عاملی تاثیر مهمی بر شکوفایی و گسترش علم تاریخ در یونان باستان داشته است؟

پاسخ: برخی پژوهشگران معتقدند که رواج و رونق ادبیات و فلسفه، تأثیر مهمی بر شکوفایی و گسترش علم تاریخ در یونان باستان داشته است

۳۹ – در دوران اسلامی تاریخ نگاری در میان مسلمانان چه وضعیتی پیدا کرد؟

پاسخ: در دوران اسلامی، تاریخ نگاری در میان مسلمانان رواج و گسترش چشمگیری یافت و کتاب‌های تاریخی ارزشمندی توسط مورّخان مسلمان نوشته شد. شمار زیادی از این مورّخان مانند: طبری، بیهقی و … ایرانی بودند

۴۰ – روش بیشتر مورخان اسلامی در نگارش تاریخ چگونه بود؟

پاسخ: در آن دوران مورّخان اغلب به تنظیم، ثبت و نگارش وقایع می‌پرداختند و توجه چندانی به بررسی علل، آثار و نتایج رویدادهای تاریخی نداشتند. علاوه بر آن، عمدۀ تمرکز این مورّخان بر بیان حوادث سیاسی و نظامی و شرح حال فرمانروایان بود و به مسائل و موضوع‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اهمّیتی نمی‌دادند

۴۱ – به دنبال وقوع رنسانس در اروپا چه تحولاتی در شیوه تاریخ نگاری رخ داد؟

پاسخ: به دنبال پیشرفت‌های فکری و علمی که در دورۀ رنسانس (قرن‌های ۱۶ و ۱۷ م.) در اروپا به وقوع پیوست، به تدریجعلم تاریخ نیز متحول شد و شیوۀ نوینی در تاریخ نگاری پدید آمد

۴۲ – مراحل پژوهش در تاریخ را نام ببرید.

پاسخ: ۱) انتخاب موضوع

۲) تدوین پرسش های تحقیق

۳)‌ شناسایی منابع

۴)‌ گردآوری و تنظیم اطلاعات

۴۳ – در انتخاب موضوع پژوهش چه مواردی باید در نظر گفته شود؟

پاسخ: مثلا موضوع تحقیق تازه باشد و تکراری نباشد. هر پژوهش باید مسئلهٔ تازه‌ای را مورد بررسی قرار دهد و حرف و نظر جدیدی را ارائه دهد. موضوع تحقیق همچنین باید دارای اثر و فایده‌ای باشد. علاوه بر اینها، محقق باید موضوعی را برگزیند که منابع و اطلاعات کافی در مورد آن موجود باشد

۴۴ – چرا یک پژوهش علمی نیازمند به طرح پرسش است؟

پاسخ: پرسش‌ها علاوه بر آنکه هدف پژوهش را مشخص می‌کنند، مانع از به بیراهه رفتن پژوهشگر از مسیر درست پژوهش می‌شوند

۴۵ – در پژوهش های تاریخی اغلب در چه زمینه هایی پرسش می شود؟

پاسخ: در پژوهش‌های تاریخی، پرسش‌های پژوهش اغلب دربارهٔ زمینه‌ها، علت‌ها، آثار و نتایج رویدادها و یا نقش افراد و گروه‌های درگیر در رویدادها، مطرح می‌شوند

۴۶ – چه شباهتی میان یک مورخ و کارآگاه پلیس وجود دارد؟

پاسخ: کارآگاهان، و مورّخان هر دو به دنبال شواهد و مدارکی هستند که به گونه‌ای گذشته را بازسازی و تفسیر کنند

۴۷ – منابع علمی در تاریخ را نام ببرید

پاسخ: منابع پژوهش علمی در تاریخ منابع پژوهش تاریخی از نظر درجهٔ اهمیت و اعتبار به دو دستهٔ: الف- منابع دست اوّل یا اصلی؛ ب- دست دوم یا فرعی، تقسیم می‌شوند

۴۸ – اختراع خط در حدود ……. سال پیش بوده است

پاسخ: ۵ هزار

۴۹ – قدیمی‌ترین متن تاریخی که تاکنون کشف شده، …….. به خط کهن مصری است

پاسخ: سنگ نوشته‌ای

۵۰ – تاریخ نگاری در مفهوم کامل آن از قرن پنجم پیش میلاد در ……… و باظهور مورخ بزرگی مانند هرودت آغاز شد

پاسخ: یونان باستان

۵۱ – تاریخ نگاری در مفهوم کامل آن از قرن پنجم پیش میلاد در یونان باستان و باظهور مورخ بزرگی مانند……….. آغاز شد

پاسخ: هردوت

۵۲ – کارآگاهان، و مورّخان هر دو به دنبال شواهد و مدارکی هستند که به گونه‌ای ……………. را بازسازی و تفسیر کنند

پاسخ: گذشته

۵۳ – …………..به همهٔ آثاری گفته می‌شود که در زمان وقوع حادثه یا نزدیک ترین زمان به وقوع آن، نوشته شده‌اند

پاسخ: منابع دست‌ اول

۵۴ – ……………به همهٔ منابع، تحقیقات و آثاری گفته می‌شود که مدت‌ها پس از وقوع رویدادها و با استفاده از منابع دست اوّل، پدید آمده‌اند

پاسخ: منابع دست دوم

۵۵ – رویدادهای تاریخی اگرچه در زمان معینی در گذشته به وقوع پیوسته‌اند، اما آثار، نتایج و پیامدهای این رویدادها، گذشته، حال و آینده را به ………….می‌دهد

پاسخ: یکدیگر پیوند

۵۶ – شناخت گذشته و مطالعه و بررسی زندگی مردمان در زمان‌ها و مکان‌های دیگر، به ما کمک می‌کند که درک درستی از ………….. خود پیدا کنیم

پاسخ: هویت و کیستی

۵۷ – آگاهی افراد یک جامعه نسبت به گذشتۀ مشترکشان، باعث …………. بیشتر آنان می‌شود

پاسخ: خودآگاهی و یگانگی

سری دوم سوالات متن درس ۱ تاریخ دهم

۱- واژه تاریخ دارای معانی مختلفی است، آنها را نام ببرید ؟

الف- مجموعه حوادث و رویدادها فرد و جامعه در گذشته

-ب- علم و روشهای علمی که بوسیله آن رویدادهای گذشته بر اساس شواهد و مدارک مطالعه و تحلیل می شوند

-ج- تعیین روز و ماه و سال یعنب تقویم سالانه

۲-تاریخ روابط ایران و عراق در دوره پهلوی در کدام تعریف از تاریخ قرار میگیرد؟

علم و روشهای علمی که بوسیله آن رویدادهای گذشته بر اساس شواهد و مدارک مطالعه و تحلیل می شوند

۳- زمانی که تاریخ در نوشته ها و زبان مردم بکار میرود، منظور از آن چیست؟

منظور از آن علم و روشهای علمی است که بوسیله آن رویدادهای گذشته بر اساس شواهد و مدارک مطالعه و تحلیل می شوند.

۴- ویژگی های رویدادهای تاریخی را بنویسید؟

الف- دور از دسترسند و قابل مشاهده نیستند و نمی توان آنها را بطور مستقیم درک کرد.

ب تکرار ناپذیرند و قابل تجربه نیستند.

ج- مجزا و مستقل نیستند و با یکدیگر رابطه علت و معلولی دارند.

۵- چه عاملی در تاریخ نقش محوری دارد؟

انسان

 ۶- رویدادهای تاریخی در نتیجه کنش متقابل چه عواملی پدید آمده اند؟

در نتیجه کنش عملکرد و اقدام متقابل انسانها با یکدیگر و با طبیعت پدید آمده اند.

۷- چه چیزهایی پیامد کنش های فردی و جمعی انسان هاست؟

 نهادها، جوامع، کشورها و در یک کلام تمدن پیامد کنش های فردی و جمعی انسانهاست.

۸- تاریخ را تعریف کنید؟

 علمی است که به مطالعه جنبه های مختلف زندگی انسانها و جامعه ها در گذشته می پردازد و علل و نتایج افکار و اعمال پیشینیان را بررسی و تحلیل می کند.

۹- هدف علم تاریخ چیست و شامل چه مواردی می شود؟

شناخت و آگاهی نسبت به زندگی اجتماعی در گذشته است که شامل تمامی جنبه های فکری مذهبی سیاسی نظامی اقتصادی علمی حقوقی و هنری می شود.

۱۰- توجه انسان به ثبت و نگارش رویدادهای عصر خویش، از چه زمانی آغاز شد؟

 پس از اختراع خط در حدود پنج هزار سال پیش

۱۱- قدیمی ترین متن تاریخی که تاکنون کشف شده چیست؟

تکه ای از سنگ نوشته ای به خط کهن مصری است که بیش از چهار هزار سال قدمت دارد.

۱۲- در سنگ نوشته کهن مصری( سنگ پالرمو) چه مطالبی نوشته شده است؟

در این سنگ نوشته نام تعدادی از فراعنه و برخی حوادث دوران انان ذکر شده است

۱۳- سنگ نوشته های بازمانده از دوران هخامنشیان و ساسانیان در ایران، نشانه چیست؟

نشانه توجه ایرانیان به ثبت و ضبط وقایع تاریخی است.

۱۴- چه نوع نوشته هایی در ایران باستان، وجود داشته که اخبار و رویدادهای مهم را نشان میداده است؟

سالنامه های دولتی

۱۵- یک نمونه از دلبستگی ایرانیان به نگارش وقایع و ضبط سلسله حوادث تاریخی را بنویسید؟

تدوین و نگارش خدای نامه( خدای نامک در زمان ساسانیان

۱۶- تاریخ نگاری در مفهوم کامل آن از چه قرنی و در کجا آغاز شد؟

از قرن پنجم پیش از میلاد در یونان باستان

۱۷- تاریخ نگاری در مفهوم کامل آن از زمان ظهور کدام مورخ بزرگ یونانی آغاز شد؟

از زمان ظهور هرودوت

۱۸- در زمان حاضر به هرودوت مورخ بزرگ یونانی چه لقبی می دهند؟

پدر تاریخ

۱۹- کتاب تاریخ هرودوت را توصیف کنید؟

این کتاب بیشتر به شرح جنگهای یونان و ایران اختصاص دارد و می توان گفت کهن ترین و کامل ترین اثر تاریخی به جا مانده از عصر باستان است.

۲۰- به نظر برخی پژوهشگران، در یونان باستان چه عاملی باعث گسترش و شکوفایی علم تاریخ شد؟

رواج و رونق ادبیات و فلسفه باعث این کار شد

همچنین ببینید: گام به گام عربی دهم انسانی

۲۱- در دوران اسلامی، تاریخنگاری در میان مسلمانان چه وضعیتی پیدا کرد؟

تاریخنگاری رواج و گسترش چشمگیری یافت و کتابهای ارزشمندی توسط مورخان مسلمان نوشته شد. 

۲۲- شکل تاریخ نگاری تا قرن ۱۹ میلادی چگونه بود؟

تا آنزمان مورخان اغلب به تنظیم، ثبت و نگارش وقایع می پرداختند و توجه چندانی به بررسی علل، آثار و نتایج رویدادهای تاریخی نداشتند. علاوه بر آن عمده تمرکز این مورخان بر بیان حوادث سیاسی و نظامی و شرح حال فرمانروایان بود و به مسائل و موضوعات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اهمیتی نمی دادند.

۲۳- به دنبال وقوع رنسانس در اروپا، چه تحولاتی در شیوه تاریخنگاری رخ داد؟

 شیوه نوینی در تاریخنگاری پدید آمد که اساس آن بر سنجش دقیق منابع، استناد به اسناد و مدارک معتبر و دوری از داستان پردازی بود.

۲۴- ویژگی های تاریخنگاری نوین را بنویسید؟

الف) علم تاریخ صرفا به توصیف و شرح زندگانی و اقدامات فرمانروایان و امور سیاسی و نظامی محدود نمی شود، بلکه همه ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، هنری و جوامع گذشته را در بر می گیرد.

ب) علم تاریخ صرفا به ثبت و نقل رویدادهای گذشته بسنده نمی کند، بلکه زمینه ها، علت ها، نتایج و آثار گوناگون حوادث تاریخی را نیز بررسی و تجزیه و تحلیل می نماید.

پ) در پژوهش های علمی تاریخ، از یافته های علوم و فنون مختلف مانند باستان شناسی، جامعه شناسی، فلسفه، جغرافیا، اقتصاد، زبان شناسی و گاه شماری استفاده می شود.

۲۵- مراحل پژوهش در تاریخ را نام ببرید؟

الف) انتخاب موضوع

ب) تدوین پرسش های تحقیق

پ) شناسایی منابع

ت) گردآوری و تنظیم اطلاعات

ث) تحلیل و تفسیر اطلاعات

ج) گزارش یافته های پژوهش

۲۶- در انتخاب موضوع پژوهش چه مواردی باید در نظر گرفته شود؟

 موضوع تحقیق تازه باشد و تکراری نباشد – مسئله تازه ای را مورد بررسی قرار دهد و حرف جدیدی را ارائه دهد – دارای اثر و فایده ای باشد. کاربردی باشد) – دارای منابع و اطلاعات کافی باشد

۲۷- چرا یک پژوهش علمی نیازمند طرح پرسش یا پرسش هایی است؟

 پرسش ها در یک پژوهش علمی، علاوه بر مشخص کردن اهداف پژوهش، مانع از به بیراهه رفتن پژوهشگر از مسیر درست پژوهش می شوند.

۲۸- پرسش های یک پژوهش علمی بیشتر در باره چه مباحثی است؟

 اغلب در باره زمینه ها، علت ها، آثار و نتایج رویدادها و یا نقش افراد و گروههای درگیر در رویدادها می باشد.

۲۹- در مرحله شناسایی منابع، یک پژوهشگر باید چه چیزهایی را بررسی نماید؟ مثالهایی ذکر شود؟

باید میزان اعتبار، دقت و صحت منابع را ارزیابی نماید. مثلا نویسندگان منابع چه کسانی بوده اند؟ چه گرایش دینی، اجتماعی یا سیاسی داشته اند؟ آیا خود شاهد وقایع بوده اند یا از زبان دیگران حوادث را نقل کرده اند؟ تا چه اندازه در نقل رویدادها دقت و صداقت داشته اند؟ همچنین اگر محققی از اسناد استفاده کند، باید از اصالت سند و جعلی نبودن آن مطمئن شود.

۳۰- در پژوهش علمی، گردآوری و تنظیم اطلاعات به چه معنی است؟

 در این مرحله ، پژوهشگر اطلاعات مربوط به موضوع تحقیق را از منابع و اسناد تاریخی استخراج و سپس تنظیم و دسته بندی می نماید.

۳۱- چرا در پژوهش علمی، مرحله تحلیل و تفسیر اطلاعات کار ساده ای نیست؟

زیرا محقق برای انجام این کار نیازمند روش ها و مهارت های خاصی است.

۳۲- چه شباهت هایی میان یک مورخ و کارآگاه پلیس وجود دارد؟

 هر دو به دنبال شواهد و مدارکی هستند که به گونه ای گذشته را بازسازی و تفسیر کنند.

۳۳- چه تفاوتهایی میان روش کار مورخان و کارآگاهان پلیس در تحلیل و تفسیر رویدادها می باشد؟

 کارآگاه به دنبال بازسازی صحنه جرم ولی مورخ به دنبال بازسازی وقایع گذشته است. شواهدی که کارآگاه به دنبال آن است، می تواند اثر انگشت و یا هر شیئ به جا مانده در صحنه وقوع جرم باشد. اما شواهدی که مورخ به دنبال آنهاست، تمامی منابع، اسناد و مدارکی هستند که در باره زندگی مردم در روزگاران گذشته، اطلاعاتی در اختیار قرار می دهند

۳۴- پژوهشگر در مرحله گزارش یافته های پژوهش چه کاری انجام می دهد؟

نتایج و یافته های تحقیق را استخراج و در قالب گزارش علمی ارائه می کند.

۳۵- منابع پژوهش تاریخی از نظر درجه اهمیت و اعتبار به چند دسته تقسیم می شود؟ آنها را نام ببرید؟

دو دسته – منابع دست اول یا اصلی – منابع دست دوم یا فرعی

۳۶- در پژوهش تاریخی، منابع دست اول به چه آثاری گفته می شود؟

به همه آثاری گفته می شود که در زمان وقوع حادثه یا نزدیکترین زمان به وقوع آن، نوشته شده اند.

۳۷- منابع دست اول شامل چه مواردی میشود؟

علاوه بر منابع مکتوب، تمامی آثار باستانی و تاریخی شامل بناها، ابزارها، اشیاء، سنگ نگاره ها و سنگ نوشته ها، سکه ها و هر وسیله ای که از گذشته به جای مانده است.

۳۸- در پژوهش های تاریخی، منابع دست دوم به چه آثاری گفته می شود؟

 به همه منابع، تحقیقات و آثاری گفته می شود که مدت ها پس از وقوع رویدادها و با استفاده از منابع دست اول پدید آمده اند.

۳۹- فایده ها و کارکردهای علم تاریخ را بیان نمایید؟

منبع شناخت و تفکر – بهره گیری از گذشته برای حال و آینده – تقویت حس میهن دوستی و هویت ملی

همچنین ببینید:سوالات متن اقتصاد دهم

۴۰- چرا مطالعه سرگذشت انسانها و جوامع گذشته، منبع شناخت و تفکر است؟

زیرا با کاوش در گذشته می توان از تجربیات و اندیشه های مردمان گذشته برای تقویت قدرت شناخت و تفکر بهره گرفت. علاوه بر این، جستجوی شواهد و مدارک ، قوه درک و مهارت اندیشه ورزی را افزایش می دهد.

۴۱- استاد شهید مطهری در مورد فواید مطالعه تاریخ از نظر قرآن چه می گوید؟

وی می گوید که از نظر قرآن ، تاریخ بشر و تحولات آن بر طبق یک سلسله سنن و نوامیس صورت می گیرد و عزت ها، ذلت ها، موفقیت ها و شکست ها، خوشبختی ها و بدبختی های تاریخی حسابهایی دقیق و منظم دارد و با شناختن آن حساب ها و قانون ها می توان تاریخ حاضر را تحت فرمان در آورد و به سود سعادت خود و مردم از آن بهره گیری کرد.

۴۲- شناخت گذشته چگونه به درک زمان حال و آینده کمک می کند؟ مثال بزنید؟

رویدادهای تاریخی اگر چه در زمان معینی در گذشته به وقوع پیوسته است ، اما آثار، نتایج و پیامدهای این رویدادهای گذشته، حال و آینده را به یکدیگر پیوند می دهد. مثال: نتایج و تأثیرات تأسیس سلسله هخامنشیان، جنگهای صلیبی، نهضت رنسانس، کشفیات جغرافیایی و انقلابهای بزرگ معاصر، تحولاتی که پیامبران الهی و یا شخصیت های مهم علمی تاریخی مانند افلاطون، ارسطو، کورش، ابن سینا، شاه اسماعیل صفوی، ناپلئون، امیرکبیر، مصدق و امام خمینی و … از این دست رویدادها هستند

۴۳- برای شناخت سیر تحولات یک جامعه یا فرهنگ و علم ، چگونه از تاریخ بهره گرفته می شود؟

مطالعه تاریخ به من کمک می کند تا بفهمیم که فرهنگ ها و جوامع بشری چگونه و تحت تأثیر چه عواملی و شرایطی بوجود آمده، پیشرفت کرده و به وضعیت امروزی رسیده اند. بدین گونه علم تاریخ می تواند ما را در ارزیابی و شناخت درست اوضاع و شرایط کنونی جامعه خویش و سایر جوامع و نیز ترسیم افق آینده کمک کند.

۴۴- تاریخ چه نقشی در تقویت حس میهن دوستی و هویت ملی دارد؟

مردمانی که برای نسل های متوالی سرگذشت مشترکی داشته اند و سالیان طولانی در شادی ها و تلخ کامی ها، موفقیت ها و شکستهای هم شریک بوده اند، بطور طبیعی نسبت به سرزمین و گذشته خود، احساس نوعی علاقه و دلبستگی خاص پیدا می کنند.

۴۵- شناخت گذشته و مطالعه و بررسی زندگی مردمان در زمانها و مکانهای دیگر چه کمکی به ما می کند؟

کمک می کند که درک درستی از هویت و کیستی خود پیدا کنیم و بدانیم، که بوده ایم و چگونه به جایگاه کنونی رسیده ایم.

۴۶- رابطه بررسی گذشته و میراث فرهنگی یک جامعه در چیست؟

مطالعه و بررسی گذشته، به ما کمک می کند که میراث فرهنگی را به عنوان بخشی از هویت و شناسنامه ملی خویش بدانیم و در حفظ و نگهداری آن کوشا باشیم.

پاسخ پرسش های نمونه درس ۱ تاریخ دهم

۱-علم تاریخ را تعریف کنید؟

علمی است که به مطالعه جنبه های مختلف زندگی انسانها و جامعه ها در گذشته می پردازد و علل و نتایج افکار و اعمال پیشینیان را بررسی و تحلیل می کند.

۲- قلمرو و هدف علم تاریخ را بیان نمایید؟

شناخت و آگاهی نسبت به زندگی اجتماعی در گذشته است که شامل تمامی جنبه های فکری مذهبی سیاسی نظامی اقتصادی علمی حقوقی و هنری می شود.

٣- تفاوت های تاریخ نگاری نوین را با وقایع نگاری توضیح دهید؟

در وقایع نگاری، مورخان اغلب به تنظیم، ثبت و نگارش وقایع می پرداختند و توجه چندانی به بررسی علل، آثار و نتایج رویدادهای تاریخی نداشتند. علاوه بر آن عمده تمرکز این مورخان بر بیان حوادث سیاسی و نظامی و شرح حال فرمانروایان بود و به مسائل و موضوعات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اهمیتی نمی دادند. در تاریخ نگاری نوین، اساس بر سنجش دقیق منابع، استناد به اسناد و مدارک معتبر و دوری از داستان پردازی بقرار دارد . در تاریخ نگاری نوین :

الف) علم تاریخ صرفا به توصیف و شرح زندگانی و اقدامات فرمانروایان و امور سیاسی و نظامی محدود نمی شود، بلکه همه ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، هنری و.. جوامع گذشته را در بر می گیرد.

ب) علم تاریخ صرفا به ثبت و نقل رویدادهای گذشته بسنده نمی کند، بلکه زمینه ها، علت ها، نتایج و آثار گوناگون حوادث تاریخی را نیز بررسی و تجزیه و تحلیل می نماید. پ) در پژوهش های علمی تاریخ، از یافته های علوم و فنون مختلف مانند باستان شناسی، جامعه شناسی، فلسفه، جغرافیا، اقتصاد، زبان شناسی و گاه شماری استفاده می شود.

۴- منابع دست اول پژوهش در تاریخ، چه ویژگی هایی دارند؟

به همه آثاری گفته می شود که در زمان وقوع حادثه یا نزدیکترین زمان به وقوع آن، نوشته شده اند. این نوع منابع دارای ویژگی منحصر بفردی هستند زیرا در همان زمان وقوع رویداد نوشته یا گفته شده اند

۵- تاریخ چگونه به فهم زمان حال و درک مسائل پیش روی انسانها و جوامع کمک می کند؟

 رویدادهای تاریخی اگر چه در زمان معینی در گذشته به وقوع پیوسته است ، اما آثار، نتایج و پیامدهای این رویدادهای گذشته، حال و آینده را به یکدیگر پیوند می دهد. مثال: نتایج و تأثیرات تأسیس سلسله هخامنشیان، جنگهای صلیبی، نهضت رنسانس، کشفیات جغرافیایی و انقلابهای بزرگ معاصر، تحولاتی که پیامبران الهی و یا شخصیت های مهم علمی تاریخی مانند افلاطون، ارسطو، کورش، ابن سینا، شاه اسماعیل صفوی، ناپلئون، امیر کبیر، مصدق و امام خمینی و… از این دست رویدادها هستند.

۶- تأثیر تاریخ را بر میهن دوستی و تقویت هویت ملی توضیح دهید؟

مردمانی که برای نسل های متوالی سرگذشت مشترکی داشته اند و سالیان طولانی در شادی ها و تلخ کامی ها، موفقیت ها و شکستهای هم شریک بوده اند، بطور طبیعی نسبت به سرزمین و گذشته خود، احساس نوعی علاقه و دلبستگی خاص پیدا می کنند.