سوالات متن درس ۳ فلسفه دوازدهم انسانی✨با جواب

در این نوشته با سوالات متن درس ۳ فلسفه یازدهم همراه شما دوازدهمی های رشته انسانی هستیم

 تلاش شده به آن دسته از سوالات فعالیت ها و تمارین کتاب که مهم تر است در جزوه پاسخ داده شود.

سوالات درس ۳ فلسفه دوازدهم

« درس سوم: جهان على و معلولی »

۱ – علت و معلول را تعریف کنید.

پاسخ: علت چیزی است که به معلول وجود می دهد و وجود معلول متوقف بر وجود آن است یعنی تا علت نباشد معلول هم پدید نمی آید. معلول چیزی است که وجودش را از چیزی دیگر یعنی علت می گیرد و در وجود خود نیامند به علت است

۲ – رابطه ی علیت را تعریف کنید و تفاوت آن را با سایر رابطه ها بنویسید.

پاسخ: رابطه علیت رابطه ایی وجودی است که در آن یک طرف یعنی علت به طرف دیگر یعنی معلول وجود می دهد. مانند رابطه دوستی نیست که در آن ابتدا وجود دو فرد فرض می شود و سپس رابطه ی دوستی بر قرار می گردد.

۳ – دیدگاه دکارت را درباره ی رابطه علیت بنویسید.

پاسخ: الف) اصل علیت بدون دخالت تجربه به دست می آید.

ب) یکی از مفاهیم اولیه است که به طور فطری و مادر زادی قابل درک است.

ج) درک رابطه علیت نیاز به تجربه و آموزش ندارد.

۴ – تجربه گرایان یا امپریست ها چه دیدگاهی در رابطه با اصل علیت دارند؟ با مثال بیان کنید

پاسخ: چون آن ها هر چیزی را بر اساس حس و تجربه تحلیل می کنند، معتقدند که انسان از طریق حس به توالی پدیده ها پی می برد و رابطه علیت را بنا می نهد. برای مثال چون زمین همیشه با آمدن خورشید روشن و با رفتن آن تاریک می شود انسان از طریق حس و تجربه یک رابطه ضروری میان خورشید وروشن شدن زمین برقرار کرده است و اسم این رابطه را علیت گذاشته است.

۵ – نظر دیوید هیوم را درباره ی چگونگی درک رابطه علیت با ذکر مثال شرح دهید.

پاسخ: او که خود تجربه گراست درک رابطه علیت از طریق تجربه را رد می کند و می گوید علیت مفهومی فراتر از حس است – بر اثر تکرار پدیده ها در ذهن ما یک تداعی بوجود می آید که چیزی جز یک امر روانی نیست و ما عادت کرده ایم چیزی را علت چیز دیگر بنامیم. (برای مثال بر اثر تکرار مشاهده خورشید و روشن شدن زمین در ذهن ما چنین تداعی می شود که خورشید علت روشن شدن زمین است و این تداعی چیزی جز یک امر روانی ناشی از توالی و پشت سر هم آمدن پدیده ها نیست.

۶ – نظر فلاسفه مسلمان را در مورد نحوه درک اصل علیت بنویسید.

پاسخ: اصل علیت یک قاعده عقلی است و از راه تجربه به دست نمی آید زیرا هر داده ی تجربی مبتنی بر قاعده علیت است آنان می گویند همین که ذهن انسان متوجه اصل امتناع اجتماع نقیضین شد در می یابد که پدیده ها خود به خود به وجود نمی آیند زیرا اینکه چیزی خودش به خودش وجود بدهد به معنای آن است که چیزی که نیست باشد و این محال است.

۷ – به نظر فیلسوفان چرا یک پدیده نمی تواند خود به خود و بدون علت بوجود آید ؟

پاسخ: زیرا اینکه چیزی خودش به خودش وجود بدهد به معنای آن است که چیزی که نیست قبلا بوده باشد تا بتواند اکنون خودش را بوجود بیاورد و این همان اجتماع نقیضین است که محال است.

۸ – اصل امتناع اجتماع نقیضین یعنی چه؟

پاسخ: یعنی محال و غیر ممکن است دو چیزی که ذاتا با هم متناقض و ضد هستند با هم جمع شوند مانند تاریکی و نور.

۹ – با توجه به نظر ابن سینا چرا درک رابطه علیت از طریق تجربه امکان پذیر نیست؟

پاسخ: زیرا ما از طریق حس و تجربه فقط به دنبال هم آمدن یا همراه هم آمدن برخی پدیده ها را در می یابیم اما به دنبال هم آمدن دو حادثه به معنای علیت نیست لذا طبیعی است که کسی که صرفا تجربه گراست مانند هیوم نمی تواند تبیین قانع کننده ای از علیت ارائه کند.

۱۰ – اصل سنخیت علت و معلول را با ذکر مثال تعریف کنید.

پاسخ: انسان علاوه بر اینکه درک می کند هر حادثه علتی دارد ، درک می کند که هر معلولی از هر علتی پدید نمی آید بلکه هر معلولی از علت خاصی صادر می شود و هر علتی نیز معلول خاص خود را دارد برای مثال غذا سیراب می کند و یا برای باسواد شدن باید درس خواند.

۱۱ – اصل سنخیت چه نقش و کاربردی در تحقیقات دانشمندان دارد ؟

پاسخ: دانشمندان با تکیه بر اصل سنخیت تحقیقات علمی خود را پیگیری می کنند ، آنان وقتی با پدیده ای مواجه می شوند و می خواهند علت آن را بیابند به سراغ عواملی می روند که تناسب بیشتری با آن پدیده دارد و علت آن پدیده را در میان آن عوامل جستجو می کنند تا اینکه به علت ویژه آن دست یابند.

۱۲ – سه مورد از نتایج اصل علیت را ذکر کنید.

پاسخ: الف) وجود ارتباط و پیوستگی میان پدیده ها

ب) امکان پیش بینی رخدادها

ج) امکان پیشگیری از برخی حوادث

۱۳ – چند مورد از نتایج اصل سنخیت را بنویسید

پاسخ: الف) انسان از هر چیزی انتظار آثار متناسب با خودش را دارد بنابراین می کوشد ویژگی های هرشی را بشناسد و به تفاوت های آن را با اشیاء دیگر پی ببرد. تا بهتر بتواند آثار ویژه آن را شناسایی کند.

ب) می توان برای نظم دقیق جهان پشوانه عقلى قائل شد.

ج) امکان پژوهش و تحقیق

د) تنظیم امور زندگی

ه) به وجود آمدن شاخه های مختلف دانش

۱۴ – اصل وجوب على و معلولی را تعریف کنید.

پاسخ: راگر علت یک چیزی بوجود آید وجود آن چیز نیز واجب می شود و ضرورت می یابد و آن چیز موجود می شود یعنی اگر علت موجود باشد ضرورت و وجوب باعث پیدایش معلول می شود.

۱۵ – دیدگاه های زیر نظر کدام یک از فلاسفه در باره ی اصل علیت است؟

پاسخ: ۱- علیت حاصل توالی پدیده هاست

۲- درک انسان از علیت درکی فطری است

۳- چون انسان از جهت ذاتی ممکن است نیاز به علت دارد

۴- اصل علیت یک اصل تجربی است

۵- اصل علیت یک اصل کاملا عقلی است

۱- علیت حاصل توالی پدیده هاست

(تجربه گرایان و هیوم)

۲- درک انسان از علیت درکی فطری اس

(دکارت)

۳- چون انسان از جهت ذاتی ممکن است نیاز به علت دارد

(ابن سینا)

۴- اصل علیت یک اصل تجربی است

(تجربه گرایان)

۵- اصل علیت یک اصل کاملا عقلی است

(فلاسفه ی مسلمان)

۱۶ – اشعار زیر کدام اصل را تایید می کنند؟

پاسخ: الف) از مکافات عمل غافل مشو گندم از گندم بروید جوزجو (سنخیت علت و معلول) ب) چو بد کردی مشو غافل ز آفات که واجب شد طبیعت را مکافات (وجوب على و معلولی)

۱۷ – عبارت های زیر درباره منشاء درک و پذیرش رابطه ی علیّت، دیدگاه کدام فیلسوف یا گروه است؟

الف)انسان از طریق حس، توالی یا هم زمانی پدیده ها را مشاهده می کند و رابطه ی ضروری بین علّت و معلول را در می یابد.

ب)ذهن انسان پس از درک ( اصل امتناع اجتماع نقیضین ) می فهمد که حوادث خود به خود رخ نمی دهند .

پاسخ:

الف)تجربه گرایان ب)فیلسوفان مسلمان

۱۸ – گزینه مناسب را از میان کلمات داخل پرانتز انتخاب کنید :

پشتوانه ی نظم دقیق جهان، اصل (( ۱-وجوب بخشی علت به معلول ۲-سنخیت علت و معلول )) است.

پاسخ:

سنخیت علت و معلول

۱۹ – گزینه درست را انتخاب کنید.

از طریق اصل ( ۱-سنخیت ۲-ضرورت ) علت و معلول است که می توان برای نظم دقیق جهان ، پشتوانه عقلی قائل شد .

پاسخ:

سنخیت

۲۰ – نظر دیوید هیوم را درباره منشاء اعتقاد به علیت در نزد انسان را توضیح دهید .

پاسخ: به نظر دیوید هیوم تنها راه شناخت واقعیات، حس و تجربه است، اما اصل علیت و رابطۀ ضروری میان علّت و معلول را نمی توان از حس و تجربه به دست آورد. از نظر او اعتقاد به علیت در نزد انسان، ناشی از عادت ذهنی است که یک امر روانی بر اثر توالی و پشت سر هم آمدن پدیده ها است.

۲۱ – هنگامی که راننده ای، خودروی بدون نقص را روشن کرده و هدایت می کند، این عملِ او بر مبنای پذیرش کدام یک از لوازم علیّت است؟

پاسخ: اصل وجوب بخشی علت به معلول (یا اصل ضرورت علی و معلولی)

۲۲ – تفاوت رابطه علیت با سایر روابط میان موجودات چیست؟با استفاده ازیک مثال توضیح دهید.

پاسخ: در رابطه علیت یا همان رابطه وجودی، وجود یک چیز ضرورتاً وابسته به وجود دیگری است، و اگر علت باشد،معلول آن هم حتماً خواهد بود و اگر علت نباشد، معلول هم نخواهد بود. این رابطه با روابط دیگری که میان موجودات برقرار است تفاوت دارد، مثلاً رابطه علّیت همانند رابطه دوستی نیست که در آن ابتدا وجود دو فرد فرض می شود و سپس میان آنها دوستی برقرار می گردد .

۲۳ – نتیجه اصل «وجوب بخشی علت به معلول » چیست ؟

پاسخ: تخلف ناپذیری و حتمیت در نظام هستی

۲۴ – رابطه وجودی را تعریف کنید .

پاسخ: رابطه ای است که در آن یک طرف به طرف دیگر وجود می دهد . پس وجود یک طرف رابطه ضرورتا وابسته به وجود دیگری است .

۲۵ – منظور دکارت از درک فطری اصل علیت چیست ؟

پاسخ: یعنی اصل علیت جزء اصول اولیه ای است که انسان آن را به طور مادرزادی و از بدو تولد درک می کند و آن را از هیچ قضیه یا اصل دیگری استنتاج نکرده است .

۲۶ – پرسش های کودکان معمولا به چند دسته تقسیم می شود ؟ بنویسید .

پاسخ: پرسش از چیستی و پرسش از چرایی

۲۷ – از نظر هیوم کارکرد حس چیست ؟

پاسخ: فقط می تواند اجسام و رنگ ها و شکل ها و اموری از این قبیل را به ما نشان بدهد .

۲۸ – تداعی علیت از نظر هیوم چیست ؟

پاسخ: تداعی علیت از نظر هیوم چیزی نیست جز یک حالت روانی ناشی از توالی پدیده ها .

۲۹ – نتیجه اصل سنخیت چیست ؟

پاسخ: نظم و قانونمندی های معین میان دسته های مختلف پدیده ها .

۳۰ – نتیجه اصل علیت چیست ؟

پاسخ: ارتباط و پیوستگی میان هر شیء و آثار آن .

۳۱ – علیت چه نوع رابطه ای است وچه فروعی دارد ؟

پاسخ: علیت یک رابطه وجودی است و از نتایج آن سنخیت و ضرورت علی و معلولی است .

۳۲ – نظر فلاسفه مسلمان درباره علیت چه اشتراک و چه تفاوتی با دکارت دارد ؟

پاسخ: اشتراکشان در این است که هردو گروه معتقدند علیت با حس به دست نمی آید و مصادیقش قابل درک با تجربه و حس است و افتراقشان در اینکه دکارت علیت را بدیهی و فطری می داند اما فلاسفه مسلمان آن را عقلی می دانند ، به صورتی که از ابتدا در ذهن انسان موجود نیست .

۳۳ – لازمه و نتیجه اصل سنخیت میان علت و معلول را بیان کنید .

پاسخ: نظم و قانونمندی میان دسته های مختلف پدیده ها

۳۴ – لازمه و نتیجه اصل علیت را بیان کنید .

پاسخ: پیوستگی میان هر شیء و منشأ آن

۳۵ – لازمه و نتیجه اصل وجوب علی و معلولی چیست ؟

پاسخ: تخلف ناپذیری و حتمیت در نظام هستی

۳۶ – به رابطه ………. بین علت و معلول ، علیت می گویند .

پاسخ: وجود بخشی

۳۷ – اصل ………… پشتوانه نظم دقیق جهان است .

پاسخ: سنخیت میان علت و معلول

۳۸ – رابطه علیت مانند رابطه دوستی نیست ، بلکه رابطه ای ……….. است .

پاسخ: وجودی

۳۹ – ……….. رابطه وجود بخشی میان علت و معلول است .

پاسخ: علیت

۴۰ – ………. در وجود خود نیازمند دیگری است .

پاسخ: معلول

۴۱ – معلول با قطع نظر از علت حالت ………. دارد .

پاسخ: امکانی

۴۲ – « چرا » بازتابی از ………… است .

پاسخ: درک علیت

۴۳ – …………. یعنی هر علت معلول خاص خود را پدید می آورد .

پاسخ: سنخیت

۴۴ – اگر علت باشد معلول ………….. هست .

پاسخ: حتما

۴۵ – ……….. و ……….. از لوازم علیت هستند .

پاسخ: سنخیت – ضرورت

۴۶ – نظم و قانومندی میان دسته های مختلف پدیده ها نتیجه اصل ………. است .

پاسخ: سنخیت میان علت و معلول

۴۷ – از نظر ………. درک علیت تجربی نیست .

پاسخ: دیوید هیوم

۴۸ – طبق نظر فلاسفه مسلمان درک علیت ………. است .

پاسخ: عقلی

۴۹ – ضرب المثل «گندم از گندم بروید ، جو ز جو » نشان دهنده اصل ………. است .

پاسخ: سنخیت

۵۰ – درس خواندن (…………) و با سواد شدن (…………..) .

پاسخ: علت – معلول

۵۱ – طبق نظر تجربه گرایان از جمله هیوم ………… حاصل توالی پدیده هاست .

پاسخ: علیت

۵۲ – ………….. اصل علیت را انکار می کند .

پاسخ: دیوید هیوم

۵۳ – رابطه علیت رابطه ی ………….. است .

پاسخ: وجودی

۵۴ – کهن ترین مسئله فلسفی ………… است .

پاسخ: علت و معلول