معنی ستایش فارسی یازدهم +❤️ معنی کلمات و قلمرو ها

در این نوشته با معنی ستایش فارسی یازدهم همراه شما هستیم.

معنی ستایش فارسی یازدهم

شعر «ستایش: لطف خدا» و معنی شعر:

ستایش

لطف خدا

• شاعر: وحشی بافقی
• قالب شعر: مثنوی
• اثر:  فرهاد و شیرین

به نام چاشنی بخش زبان ها/حلاوت سنج معنی در بیان‌ ها

قلمرو فکری:

با نام خداوندی که نامش بر زبان ها جاری است و به کلام انسان، شیرینی می بخشد، سخنم را آغاز می کنم.

قلمرو زبانی:

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
حلاوت	شیرینی	حلاوت سنج	شیرینی بخش
چاشنی بخش	آن چه برای اثر بخشی بیشتر کلام به آن اضافه می شود

بیت ←   1 جمله

مصراع اول ←   «سخنم را آغاز می کنم» به قرینۀ معنایی حذف شده

واژۀ چاشنی ←   گسترش معنایی

قلمرو ادبی:

زبان و بیان ←   قافیه (ها ←   ردیف)

زبان ←   مجاز از سخن

چاشنی بخش زبان ←   حس آمیزی و کنایه از دل پذیر کننده

حلاوت سنج معنی ←   حس آمیزی و کنایه از خوشایند کننده

زبان و بیان و معنی ←   مراعات نظیر

چاشنی و حلاوت ←   مراعات نظیر

تلمیح به آیۀ «عَلَّمَهُ البَیان»

حلاوت سنج معنی ←   اضافۀ استعاری (استعاره)

مفهوم بیت:

مصراع اول ←   آغاز سخن با نام خداوند

کل بیت ←   خداوند به گفتار انسان، ارزش، اعتبار، جذابیت و شیرینی می بخشد

بلند آن سر که او خـواهد بلندش / نژند آن دل که او خواهد نژندش

قلمرو فکری:

خداوند هر که را بخواهد، بلندمرتبه و هر که را بخواهد، افسرده و غمگین می سازد.

قلمرو زبانی:

واژه	معنی واژه
نژند	خوار و زبون، اندوهگین

«ــَـش» در هر دو مصراع ←   نقش مفعول دارد

بیت ←   4جمله به شیوۀ بلاغی

فعل «است» در مصراع اول و دوم به قرینۀ معنایی حذف شده است

بلند ←   نقش مسند

نژند ←   نقش مسند

سر ←   نقش نهاد

دل ←   نقش نهاد

او ←   نقش نهاد

قلمرو ادبی:

بلند و نژند ←   قافیه (ــَـش ←   ردیف)

بلند و نژند ←   آرایۀ تکرار

سر و دل ←   مجاز از شخص

واج آرایی حرف «ن»

سر و دل ←   مراعات نظیر

بلند و نژند ←   تضاد

کل بیت ←   تلمیح به آیۀ «تُعِزُّ مَن تَشاء و تُذِلُّ مَن تَشاء»

بلندیِ سر ←   کنایه از عزّت و افتخار

مفهوم بیت:

عزّت و ذلّت دست خداوند است

همه کاره بودن خداوند

در نابسته احسـان گشـاده ‌سـت /به هر کس آنچه می‌بایست داده‌ ست

قلمرو فکری:

درِ احسان و بخشش خداوند بر روی همه باز است و به هر کس آن مقدار که شایسته و لازم است، عطا کرده است.

قلمرو زبانی:

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
احسان	نیکی کردن، بخشش	می بایست	لازم و ضروری بود

نابسته و گشاده ←   رابطۀ ترادف

بیت ←   3 جملۀ عادی

قلمرو ادبی:

گشاده و داده ←   قافیه (ــَـست ←   ردیف)

در و گشودن ←   تناسب

درِ احسان ←   اضافۀ استعاری (استعاره)

کل بیت ←   تلمیح به آیۀ «اِنَّ اللهَ یَرزُقُ مَن یَشاءُ بِغَیرِ حِسابِ»

گشاده بودن درِ احسان ←   کنایه از بخشش بی نهایت خداوند

واج آرایی حرف «س»

مفهوم بیت:

بخشندگی و کرم الهی

بخشش عام خداوند

فراگیری نیکی و نعمت خداوند

به ترتیبی نهاده وضع عالم/که نی یک موی باشد بیش و نی کم

قلمرو فکری:

خداوند، جهان را به گونه ای آفریده که همه چیز در مکان و اندازۀ خود است؛ هیچ چیز کم یا زیاد خلق نشده است.

قلمرو زبانی:

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
وضع	وضعیت، حالت	نی	نه (حرف تسویه)

بیت ←   3 جمله

نهاد جملۀ اول و فعل جملۀ سوم ←   حذف به قرینۀ لفظی

قلمرو ادبی:

عالم و کم ←   قافیه

بیش و کم ←   تضاد

یک موی ←   کنایه از بسیار اندک

نی ←   آرایۀ تکرار

کل بیت ←   تلمیح به آیۀ «اَلّذی اَحسَنَ کُلَّ شَیءِ خَلَقَه»

مفهوم بیت:

نظام احسن خلقت

هیچ عیب و نقصی در خلقت نیست

وجود حکمت الهی در آفرینش

اگر لطفش قرین حال گردد/همه ادبارها اقبال گردد

قلمرو فکری:

اگر لطف و محبّت خداوند همراه انسان گردد، همۀ بدبختی هایش به خوشبختی تبدیل می شود.

قلمرو زبانی:

واژه	معنی واژه	واژه	معنی واژه
قرین	همراه	اقبال	خوشبختی، سعادت
ادبار	بدبختی، سیه روزی؛ متضادّ اقبال

بیت ←   2 جمله

قرین ←   نقش مسند

اقبال ←   نقش مسند

قلمرو ادبی:

حال و اقبال ←   قافیه (گردد ←   ردیف)

ادبار و اقبال ←   تضاد

لطف قرین حال گردد ←   تشخیص و استعاره

مفهوم بیت:

لطف خداوند سبب خوشبختی و سعادت می شود

وگــر توفیق او یک سو نهد پای/نه از تدبیر کار آید نه از رای

قلمرو فکری:

اگر لطف خداوند شامل حال بنده اش نشود، دیگر از دست عقل و اندیشه کاری برنمی آید و انسان ناتوان می شود.

قلمرو زبانی:

واژه	معنی واژه
توفیق	آن است که خداوند، اسباب را موافق خواهش بنده، مهیّا کند تا خواهش او به نتیجه برسد؛ سازگار گردانیدن

بیت ←   3 جمله

تدبیر و رای ←   رابطۀ ترادف

فعل «آید» در جملۀ پایانی به قرینۀ لفظی حذف شده است

قلمرو ادبی:

پای و رای ←   قافیه

پای نهادن توفیق ←   تشخیص و استعاره

پای و رای ←   جناس ناقص اختلافی

رای و تدبیر ←   تناسب

نَه ←   آرایۀ تکرار

پای به یک سو نهادن ←   کنایه از همراه نبودن و کناره گیری کردن

مفهوم بیت:

عجز و ناتوانی عقل

برتری خواست و توفیق الهی بر همه چیز

خرد را گر نبخشد روشنایی /بماند تا ابد در تیــره رایـی

قلمرو فکری:

اگر خداوند عقل را هدایت نکند و روشنایی نبخشد، تا ابد در جهل و نادانی خواهد بود.

قلمرو زبانی:

واژه	معنی واژه
تیره رایی	بد اندیشی، گمراهی

خرد را ←   نقش متمم(به خرد)ـ

بیت ←   2 جمله

روشنایی ←   مفعول

ابد ←   نقش قید

قلمرو ادبی:

روشنایی و تیره رایی ←   قافیه

روشنایی و تیره رایی ←   تضاد

خرد و رای ←   مراعات نظیر

روشنایی بخشیدن ←   کنایه از هدایت کردن

روشنایی ←   استعاره از آگاهی

تیره رایی ←   کنایه از گمراهی

روشناییِ عقل ←   حس آمیزی

تیره بودنِ رای ←   حس آمیزی

خرد ←   مجاز از انسان

کل بیت ←   تلمیح به آیۀ «یَخرِجونَهُم مِنَ الظُّلُماتِ اِلی النّور»

مفهوم بیت:

اگر خداوند عقل را هدایت نکند و روشنایی نبخشد، تا ابد در جهل و نادانی خواهد بود

کمال عقل آن باشد در این راه/که گوید نیستم از هـیچ آگاه

قلمرو فکری:

زمانی عقل در راه شناخت و معرفت به کمال می رسد که به نادانی و ناآگاهی خود اعتراف کند.

قلمرو ادبی:

عقل بگوید ←   تشخیص و استعاره

کمال عقل بگوید آگاه نیستم ←   تناقض

این راه ←   استعاره از شناخت و معرفت

مفهوم بیت:

عقل و خرد انسان بدون بصیرت الهی، تیره و ناتوان است