معنی شعر سخن فارسی ششم + معنی کلمات و آرایه های ادبی و پیام

در این نوشته با معنی شعر سخن فارسی ششم همراه شما هستیم.

معنی شعر سخن فارسی ششم

شعر «بخوان و حفظ کن: سُخن» و معنی شعر:

بخوان و حفظ کن

سُخن

  • نوع قالب شعری: مثنوی
  • شاعر: نظامی

با این که سخن به لطف آب است                                 کم گفتنِ هر سخن، صَواب است

با این که سخن مانند آب با طراوت و شادی بخش است، امّا درست آن است که کمتر حرف بزنیم.

واژهمعنی واژهواژهمعنی واژه
لطفطراوت، نرمی، شادابیصوابدرست، شایسته
معنی شعر سخن فارسی ششم

نکات دستوری و آرایه ادبی:

آب و سراب ←   قافیه (است و است ←   ردیف)

تعداد جمله ←   2

سخن مانند آب است ←   تشبیه

لطف ←   وجه شبه

با اینکه ←   حرف ربط

کم گفتنِ هر سخن ←   ترکیب اضافی

«سخن» در مصراع اول ←   نهاد

«کم گفتن هر سخن» در مصراع دوم:نهاد

آب ارچه همه زُلال خیزد/ از خوردن پُر، مَلال خیزد

اگرچه آب، صاف و گوارا است، زیاد خوردنِ آن، سبب آزردگی و ناراحتی می شود.

جوابی دیگر:هر چند آب زلال و پاک است، ولی اگر زیادی نوشیده شود، انسان را دچار ناراحتی خواهد کرد

واژهمعنی واژهواژهمعنی واژه
زلالپاک، صافملالخستگی، ناراحتی
خیزدایجاد شدن، پدید آمدن
معنی شعر سخن فارسی ششم

نکات دستوری و آرایه ادبی:

زلال و ملال ←   قافیه (خیزد و خیزد ←   ردیف)

تعداد جمله ←   2

خیزد ←   فعل مضارع

ارچه (مخفّف اگر چه) ←   حرف ربط

خوردن پٌر ←   ترکیب اضافی

زلال ←   قید

همه ←   قید

کم گوی و گزیده گوی چون دُر /  تا ز اندکِ تو، جهان شود پُر

کم حرف بزن امّا سخنان پسندیده و ارزشمند بگو تا سخنان ارزشمند تو همه ی جهان را فرا گیرد.

جوابی دیگر:همانطور که مروارید به دلیل کمی و اندک بودن بسیار ارزشمند است، تو نیز کم سخن بگوی تا سخنان تو نیز ارزشمند باشند و مردم آن را جمع آوری و حفظ کنند.

واژهمعنی واژهواژهمعنی واژه
گزیدهعالی، پسندیدهدُرّمروارید
اندکسخن کم و به جا
معنی شعر سخن فارسی ششم

نکات دستوری و آرایه ادبی:

دُر و پُر ←   قافیه (ردیف ندارد)

تعداد جمله ←   3

چون دُر ←   تشبیه

اندک و پُر ←   تضاد

کُلّ بیت، ضرب المثل است

«چون» به معنی مثل و مانند، حرف اضافه است و «دُر» متمّم می باشد

گوی ←   فعل امر

شود ←   فعل مضارع

کم ←   قید

گزیده ←   قید

تا ←   حرف ربط

«ز» (مخفّف از) ←   حرف اضافه

کل بیت ضرب المثل است

لاف از سخن چو دُر توان زد /  آن خشت بُود که پُر توان زد

به خاطر سخنان ارزشمند و پسندیده می توان خودستایی کرد و به خود نازید چون سخن بیهوده مانند خشت بی ارزش است که فراوان دیده می شود.

جوابی دیگر:به سخنانی ک مثل مروارید کمیاب و با ارزش هستند، می‌توان افتخار کرد. آن خشت است که می‌توان خیلی زیاد ساخت. سخن کوتاه و کم، مثل مروارید ارزشمند است و سخن زیاد مثل خشت فراوان و بی ارزش است.

واژهمعنی واژهواژهمعنی واژه
لافگزاف، دروغخشتآجر، گِل خشک شده
لاف زدنگفتار بیهوده گفتن، خودستایی کردن
معنی شعر سخن فارسی ششم

نکات دستوری و آرایه ادبی:

دُر و پُر ←   قافیه (توان زد ←   ردیف)

تعداد جمله ←   3

چو دُر ←   تشبیه

دُر و خشت ←   تضاد

این بیت ضرب المثل است

«چو» به معنی مثل و مانند، حرف اضافه است نه حرف ربط

خشت زدن ←   کنایه از پر حرفی

یک دسته گُلِ دماغ پرور /  از خرمن صد گیاه، بهتر

یک دسته گل خوشبو و زیبا از صد دسته گیاهِ بیارزش بهتر است.

واژهمعنی واژه
دماغ پرورخوشبو
خرمنتوده و مقدار انبوهی از هرچیز
معنی شعر سخن فارسی ششم

نکات دستوری و آرایه ادبی:

دماغ پرور و بهتر:قافیه (ردیف ندارد)

تعداد جمله ←   1

یک و صد ←   تضاد

کُلِ بیت از یک جمله تشکیل شده است که فعل «است» بعد از بهتر، حذف شده است

گل دماغ پرور ←   ترکیب وصفی

صد گیاه ←   ترکیب وصفی

کل مصراع اول ←   نهاد

پیام:

نظامی در این شعر به انسان ها توصیه می کند که بدون فکر حرف نزنند؛ یعنی اوّل فکر بکنند و بعد سخنانی بگویند که با ارزش است؛ زیرا سخن سبب آشکار شدنِ شخصیّت انسان ها می شود؛ بنابراین باید از سخنانِ بیهوده و بی ارزش دوری کرد.

گام به گام قسمت های دیگر درس هوشیاری

برای مشاهده گام به گام سایر صفحات کتاب کافیست آن را در گوگل به همراه عبارت «حالا درس» جست و جو کنید.

امتیاز شما به این مقاله

5 از 107 رای

+ارسال دیدگاه

72 دیدگاه ها