در این نوشته با معنی نیایش فارسی یازدهم همراه شما هستیم.
معنی نیایش فارسی یازدهم
- شاعر: ملّا محسن فیض کاشانی
- قالب: قصیده
- وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (رشته انسانی)
الهی، ز عصیان، مرا پاک کن/در اعمالِ شایسته، چالاک کن
قلمرو فکری:
خدایا، وجود مرا از سرپیچی پاک کن و مرا در انجام رفتارهای درست، زرنگ و چابک و توانا بگردان.
قلمرو زبانی:
| واژه | معنی واژه | واژه | معنی واژه |
| الهی | خدای من | عصیان | سرکشی |
| اعمال | جمع عمل، کردار | چالاک | چابک، تیزو بز |
بیت ← 3 جمله
قلمرو ادبی:
پاک و چالاک ← قافیه (کن ← ردیف)
در دستان خدا بودن ← کنایه از تحت فرمان و قدرت الهی بودن
واج آرایی حرف «ک» و مصوّت «ا»
پیام:
درخواست توفیق به کار نیک
به عصیان سراپای آلوده ام / سراپا ز آلودگی پاک کن
قلمرو فکری:
همه وجودم را گناه و نافرمانی از تو فرا گرفته و تو (لطفی کن و) مرا از این آلودگی های گناه پاک کن.
قلمرو زبانی:
| واژه | معنی واژه | واژه | معنی واژه |
| آلوده | ناپاک | آلودن | ناپاک شدن |
بیت ← 2 جمله
قلمرو ادبی:
پاک ← قافیه (کن ← ردیف)
سراپا ← مجاز از همۀ وجود
واژه آرایی کلمۀ «سراپا»
آلوده ام و آلودگی ← جناس از گونه اشتقاق (رشته انسانی)
واج آرایی مصوّت «ا»
پیام:
درخواست پالایش روان
دلم را بده عزم بر بندگی /نه چون بی غمانم هوسناک کن
قلمرو فکری:
مرا توانی بده که فرمانبردار تو باشم و نه مانند انسان های بی درد مرا به سوی هوا و هوس بران.
قلمرو زبانی:
| واژه | معنی واژه | واژه | معنی واژه |
| عزم | قصد، توان | چون | مانند |
| بی غمان | انسان های بی تفاوت | ||
| هوسناک | آنکه در پی هوس های خود باشد | ||
بیت ← 2 جمله
بی غمانم ← جهش ضمیر (من را چون بی غمان)
قلمرو ادبی:
هوسناک ← قافیه (کن ← ردیف)
دل ← مجاز از خود سراینده
بندگی ← کنایه از فرمانبرداری
من چون بی غمان ← تشبیه
واج آرایی حروف «ب» و «ن» و مصوّت «ا»
پیام:
درخواست توفیق به فرمانبرداری
به خاک درت گر نیارم سجود/مکافات آن بر سرم خاک کن
قلمرو فکری:
خداوندا، اگر تو را عبادت نکنم، به مجازات این عمل مرا بیچاره و بدبخت کن.
قلمرو زبانی:
| واژه | معنی واژه | واژه | معنی واژه |
| در | درگاه | نیارم | نیاورم |
| مکافات | کیفر | ||
بیت ← 2 جمله
قلمرو ادبی:
خاک ← قافیه (کن ← ردیف)
سجده آوردن ← کنایه از فرمانبرداری
بر سر خاک کردن ← کنایه از بیچاره و خوار کردن
واژه آرایی کلمۀ «خاک»
واج آرایی حروف «ر» و «ک» و مصوّت «ا»
پیام:
درخواست توفیق به بندگی
نشاطی بده در عبادت مرا /دلِ لشکر دیو، غمناک کن
قلمرو فکری:
کمک کن که تمام عبادت هایم را با نشاط و بدون تنبلی به جای آورم، چرا که با این کمکت به من، لشگر شیطان را (که از تنبلی انسان لذت می برند) غمگین خواهی کرد.
قلمرو زبانی:
| واژه | معنی واژه | واژه | معنی واژه |
| نشاط | شور و شوق | عبادت | بندگی و نماز |
بیت ← 2 جمله
«را» در «مرا» ← حرف اضافه
قلمرو ادبی:
غمناک ← قافیه (کن ← ردیف)
دل را غمناک کردن ← کنایه از ناامید کردن
دیو ← استعاره از شیطان
واج آرایی حرف «ک» و مصوّت «ا»
پیام:
درخواست شوق و شور بندگی
به حشرم بده نامه در دست راست /ز هولم در آن روز بی باک کن
قلمرو فکری:
در رستاخیز نامه کردارم را به دست راستم بده و کاری کن که من از این روز نهراسم و ترسی نداشته باشم.
قلمرو زبانی:
| واژه | معنی واژه | واژه | معنی واژه |
| حشر | رستاخیز، قیامت | هول | ترس |
| بی باک | نترس | ||
بیت ← 2 جمله
حشرم ← جهش ضمیر
قلمرو ادبی:
بی باک ← قافیه (کن ← ردیف)
نامه در دست راست دادن ← کنایه از خوشبختی و عاقبت به خیری
نامه ← مجاز از اعمال انسان
واج آرایی حروف «ب»، «ر» و «ه – ح» و مصوّت «ا»
پیام:
درخواست یاری در روز رستاخیز