در این نوشته با معنی گنج حکمت مهمان ناخوانده فارسی یازدهم همراه شما هستیم.
معنی گنج حکمت مهمان ناخوانده فارسی یازدهم
- نویسنده: محمّد عوفی
- اثر: جوامع الحکایات و لوامع الرّوایات
آورده اند که وقتی مردی به مهمانی «سلیمان دارانی» رفت. سلیمان آنچه داشت از نان خشک و نمک در پیش او نهاد و بر سبیلِ اعتذار این بر زبان راند:
قلمرو فکری:
نقل کرده اند که زمانی که شخصی به مهمانی سلیمان دارانی» رفت. سلیمان هر چه داشت (نان خشک و نمک) را در اختیار آن شخص قرار داد و از روی بهانه جویی این جمله را به زبان آورد:
قلمرو زبانی:
واژه | معنی واژه | واژه | معنی واژه |
آورده اند | حکایت کرده اند | بر سبیلِ | به روش، به طریق |
اعتذار | عذرخواهی، پوزش خواهی |
قلمرو ادبی:
نان خشک و نمک ← کنایه از خوراکیهای اندک و فقیرانه
بر زبان راندن ← کنایه از گفتن
گفتم که چو ناگه آمدی، عیب مگیر /چشمِ تر و نانِ خشک و رویِ تازه
قلمرو فکری:
گفتم چون بدون اطّلاع و ناگهانی آمدی ایراد نگیر. چون من شرمندهام و نان خشکی بیش ندارم؛ اما با روی خوش از تو پذیرایی میکنم.
قلمرو زبانی:
واژه | معنی واژه | واژه | معنی واژه |
چو | هنگامی که | ناگه | ناگهان، سرزده |
بیت ← 4 جمله (مصراع اول ← 3 جمله مصراع دوم ← 1 جمله (فعل «هست» حذف شده است)
قلمرو ادبی:
روی تازه ← کنایه از مهمان نوازی و گشاده رویی
تر و خشک ← تضاد
چشم و روی ← تناسب (مراعات نظیر)
مهمان چون نان بدید، گفت: «کاشکی با این نان، پارهای پنیر بودی.» سلیمان برخاست و به بازار رفت و ردا به گرو کرد و پنیر خرید و پیش مهمان آورد.
قلمرو فکری:
مهمان وقتی نان را دید گفت: کاش تکه ای پنیر هم بود تا نان را با آن میخوردم. سلیمان بلند شد به بازار رفت و عبایش را به گرو داد و بجایش کمی پنیر خرید و برای مهمانش آورد.
قلمرو زبانی:
واژه | معنی واژه | واژه | معنی واژه |
بدید | دید | کاشکی | ای کاش، کاش |
پاره | مقدار، تکه | بودی | می بود |
برخاست | بلند شد |
مهمان چون نان بخورد، گفت الحَمدالله که خداوند، عَزَّ و جَل، ما را بر آنچه قسمت کرده است، قناعت داده و خرسند گردانیده است. سلیمان گفت اگر به دادۀ خدا قانع بودی و خرسند نمودی، ردای من به بازار به گرو نرفتی.
قلمرو فکری:
مهمان وقتی نان و پنیر را خورد گفت: خدا رو شکر، خدای بزرگ و عزیز، ما را بر آنچه روزی و قسمت ما کرده است قانع و راضی کرده است. سلیمان در جواب گفت: اگر به آنچه خدا داده قانع و راضی بودی الان عبای من در بازار گرو نبود!
قلمرو زبانی:
واژه | معنی واژه | واژه | معنی واژه |
ردا | بالاپوش، عبا | عزّ و جلّ | بزرگ و عزیز است |
قسمت | رزق و روزی، سرنوشت | خرسند | راضی، قانع |
قلمرو ادبی:
عبارت «اگر به دادۀ خدا قانع بودی و خرسند نمودی، ردای من به بازار به گرو نرفتی.» طنز و تمسخر دارد
نورالدین محمد عوفی:
نورالدین محمد عوفی که به «سدیدالدین» هم مشهور است، مترجم و ادیب خراسانی قرن ششم هجری است که آثار معروفی نوشته است. معروفترین کتابهای او «جوامع الحکایات و لوامع الروایات»، «لباب الالباب» است و یک ترجمه کتاب «الفرج بعد الشدت» از عربی به فارسی نیز انجام داده است.