در این نوشته با کارگاه متن پژوهی درس ششم فارسی دهم همراه شما هستیم.
کارگاه متن پژوهی درس ششم فارسی دهم
جواب قلمرو زبانی درس 6 فارسی دهم
1 -معنای واژه های مشخص شده را با کاربرد آنها در متن درس مقایسه کنید :
ارباب حاجتیم و زبان سؤال نیست / در حضرت کریم تمنّا چه حاجت است حافظ
» صاحب حاجت هستیم و روی بیانِ گدایی نداریم ؛ در حضور آدم کریم و بخشنده ، به خواهش و تمنّا نیاز نیست.
در هر دو شعر، به معنی » حضور و پیشگاه « است
تعلیم ز ارّه گیر در امر معاش / نیمی سوی خود می‌کش و نیمی می‌پاش ابوسعید ابوالخیر
معاش: به معنی زندگی کردن است.
۲) در جمله، ضمایر پیوسته (متّصل) در سه نوع نقش دستوری ظاهر می‌شوند:
الف) مفعول
ای صبح دم، ببین که کجا می‌فرستمت / نزدیک آفتاب وفا می‌فرستمت خاقانی
می‌فرستمت (تو را می‌فرستم ← ـَ ت (تو): مفعول
آن که عمری می‌دویدم در پی او سو به سو / ناگهانش یافتم با دل نشسته روبه‌رو شمس مغربی
ناگهانش یافتم (او را یافتم) ← ـَ ش (او): مفعول
ب) متمّم:
گوش کن پند، ای پسر، وز بهر دنیا غم مخور / گفتمت چون دُر حدیثی گر توانی داشت هوش حافظ
گفتمت (به تو گفتم) ← ـَ ت (تو): متمم
چو یار نیست به تسکین خلق نتوان زیست / که دوستان اگرم دل دهند، جان ندهند امیرخسرو دهلوی
اگرم دل دهند(اگر به من دل دهند) ← ـَ م (به من): متمم
پ) مضاف الیه:
حُسنت به اتفّاق ملاحت جهان گرفت / آری به اتفّاق، جهان می‌توان گرفت حافظ
حُسنت (حُسن تو) ← ـَ ت (تو): مضاف الیه
لاله دیدم، روی زیبای توام آمد به یاد / شعله دیدم، سرکشی‌های توام آمد به یاد رهی معیّری
آمد به یادم (یادِ من) ← ـَ م (من): مضاف الیه
در شعر «مهر و وفا»، نمونه‌ای از کاربرد ضمایر متّصل را بیابید و نقش دستوری آن را مشخّص کنید.
گرت هواست که معشوق نگسلد پیوند
جواب قلمرو ادبی درس 6 فارسی دهم
در متن درس، دو نمونه «مجاز» بیابید و مفهوم آنها را بنویسید.
سر: مجاز از وجود
زر:مادیات
۲) در ادبیات فارسی، شاعران یا نویسندگان، واژۀ «صبا» را در کدام مفهوم نمادین به کار می‌برند.
الف) پیام آور بین عاشق و معشوق
ب) چون به آرامی می وزد صفت بیماری را به او داده اند
ج)صفت امانت دار نبودن را به او نسبت داده اند چون پیام معشوق را به گل ها و غنچه ها گفته است.
۳) هرگاه در عبارت یا بیتی، کلمه‌ای به چند معنا در کلام به کار رود، آراه‌ی «ایهام» پدید می‌آید؛ ایهام از ریشهٔ «وَهم» و به معنای «به وهم و گمان انداختن» است. همان گونه که در مصراع «بی مهر رُخت روز مرا نور نمانده است.» کلمه «مهر» در دو معنای مختلف « خورشید» و «محبّت» به کار رفته است.
بیت زیر «حافظ» را از نظر کاربرد آرایه «ایهام» بررسی کنید.
«گفتم که بوی زلفت گمراه عالمم کرد / گفتا اگر بدانی هم اوت رهبر آید» حافظ
الف) عطر و رایحه
ب)امید و آرزو
جواب قلمرو فکری درس 6 فارسی دهم
۱) با توجّه به متن درس، حافظ، شرط وفاداری معشوق را در چه می داند؟
نگه داشتن سر رشته وفا توسط عاشق
۲) بیت زیر «حافظ»، با کدام قسمت از متن درس، ارتباط مفهومی دارد؟
تا نگردی آشنا، زین پرده رمزی نشنوی / گوش نامحرم نباشد جای پیغام سروش
با بیت دوم
۳) از کدام بیت درس، می‌توان مفهوم آیۀ شریفۀ «وَ مَن یَتَوَکَّل عَلَی اللهِ فَهُوَ حَسبُهُ.» را دریافت؟
بیت ششم/بیت اول
برای مشاهده دیگر دروس گام به گام فارسی دهم روی عبارت لینک دار کلیک کنید