در این نوشته با جواب تدبر در قرآن صفحه 22 دین و زندگی دوازدهم همراه شما هستیم.
جواب تدبر در قرآن صفحه 22 دین و زندگی دوازدهم
الف) با توجه به اهمیت سوره توحید و جایگاه آن در قرآن کریم، در آیات این سوره تدبّر کنید و پیام های آن را به دست آورید.
بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ * قُل هُوَاللهُ اَحَدً (1) اَللهُ الصَّمَدُ (2) لَم یَلِد وَ لَم یولَد (3) وَ لَم یَکُن لَهُ کُفُوًا اَحَدٌ (4)
1- (قل هو الله احد): اشاره به یگانگی خدا دارد. (دانش آموز در تدبر بعدی متوجه می شود که این یگانگی هم شامل یگانگی در خالقیت می شود، هم در مالکیت، هم در ولایت و هم در ربوبیت)
2- (الله الصمد): صمد در لغت به دو معناست: اول به معنای شخص بزرگی است که نیازمندان برای رفع نیاز خود به سوی او می روند و دوم به معنای چیزی است که تو خالی نیست بلکه پُر است. با توجه به این مطلب معنای صمد، در این آیه این است که خداوند غنی است (از هر جهت پُر و کامل است) که تمام خلوقات جهت رفع نیاز خود رو به سوی او دارند و همه در همه امورشان به او محتاجند. بنابراین پیام های برآمده از این آیه عبارتند از این که:
اولاً خداوند از هر جهت کامل و بی نیاز است. ثانیاً تنها خداوند است که سزاوار قصد کردن و برطرف کردن نیاز مخلوقات است. ثالثاً توجه تمام موجودات خواسته یا ناخواسته به سوی خداست.
3- (لم یلد و لم یولد): رابطه خداوند با موجودات، رابطه آفرینش است نه زایش. او موجودات را می آفریند یعنی از نیستی به هستی می آورد نه آنکه خود بزاید (لم یلد).
خداوند علتی ندارد و از چیزی به وجود نیامده است. مولود، معلول است و نمی تواند خدا باشد، (و لم یولد)
4- (و لم یکن له کفواً احد): کفو به معنای هم طراز در مقام و منزلت است و در این آیه هرگونه هم طرازی سایر موجودات با خداوند چه در ذات او چه در صفات و چه در افعال نفی می شود. به عبارت دیگر معنای این آیه این است که خداوند هیچ همتا و شبیهی ندارد.
توجه: از مجموع این سه تعبیر که در آیه (لم یلد و لم یولد و لم یکن له کفوا احد) آمده است و با توجه به آنچه در درس اول خواندیم از این آیه برداشت می شود که خداوند پدیده ای نیست و نیازی به پدیده آورنده ندارد بلکه او تنها پدید اورنده ای است که تمام جهان، هستی او را از او می گیرند.
ب) با توجه به آیه 16 سوره رعد، به سوالات زیر پاسخ دهید:
قُل مَن رَبُّ السَّماواتِ و الاَرضِ بگو پروردگار آسمان ها و زمین کیست؟
قُلِ اللّٰه بگو خدا است،
قُل اَ فَاتَّخَذتُم مِن دونِه أولیاءَ بگو آیا غیر از او سرپرستانى گرفته اید که
لایَملِکونَ لِأنفُسِهِم نَفعًا وَ لا ضَرًّا [حتّی] اختیار سود و زیان خود ندارند؟
قُل هَل یَستَوِى الاَعمىٰ وَ البَصیرُ بگو آیا نابینا و بینا برابر است؟
اَم هَل تَستَوِى الظُّلُماتُ وَ النّورُ آیا تاریکی ها و روشنایی برابرند؟
اَم جَعَلوا لِلّٰهِ شُرَکاءَ یا آنها شریک هایی براى خدا قرار داده اند
خَلَقوا کَخَلقِه فَتَشابَهَ الخَلقُ عَلَیهِم که ]آن شریکان هم[ مثل خداوند آفرینشی داشته اند
و در نتیجه [این دو] آفرینش بر آنان مشتبه شده است
[و از این رو شریکان را نیز مستحق عبادت دیده اند؟!]
قُلِ اللّهُ خالِقُ کُلِّ شَیءٍ بگو خدا آفرینندۀ هر چیزی است.
وَ هُوَ الواحِدُ القَهّارُ و او یکتای مقتدر است.
1- کسی را می توانیم به عنوان ولی و سرپرست خود انتخاب کنیم که خالق جهان است (قل الله)
2- کسی که اختیار سود و زیان خود را ندارد نمی تواند ولی و سرپرست مردم باشد.
3- در چه صورت جا داشت که مردم در اعتقاد به توحید در شک بیفتند؟
اگرآنچه را که مشرکان شریک خدا قرار می دهند، همچون خدا مخلوقاتی خلق کرده بودند در این صورت جا داشت که انسان به شک بیفتد و به خدایان دیگر نیز معتقد شود.
ج) مراتب توحید یا شرک را در آیات ذکر شده مشخص کنید.
قل هو الله احد: همه مراتب توحید (توحید در خالقیت، مالکیت، ولایت و ربوبیت)
الله الصمد: این آیه به یکی از صفات خدا پرداخته و اشاره به بحث مراتب توحید ندارد.
لم یلد و لم یولد: این آیه اشاره به مراتب توحید و شرک ندارد.
و لم یکن له کفواً احد: همه مراتب توحید (توحید در خالقیت، مالکیت، ولایت و ربوبیت)
قل من رب السماوات والارض: توحید در ربوبیت
قل افاتخذتم من دونه اولیاء: شرک در ولایت
ام جعلو الله شرکاء خلقوا کخلقه فتشابه الخلق علیهم: شرک در خالقیت
قل الله خالق کل شیء: توحید در خالقیت
و هو الواحد القهار: همه مراتب توحید